Data publikacji w serwisie:

Naukowiec z UAM otrzymał grant NCN BEETHOVEN LIFE na polsko-niemieckie projekty badawcze

Prof. Sławomir Cerbin otrzymał grant NCN BEETHOVEN LIFE na polsko-niemieckie projekty badawcze w zakresie nauk o życiu. W badaniach skupi się na rozwoju pasożytów w kontekście globalnego ocieplenia.

- Efekty globalnego ocieplenia spowodują, że pasożyty Daphnia będą ewoluować szybciej niż ich gospodarze. Będą skuteczniej infekować gospodarza oraz będą bardziej zjadliwe. Powszechnie uważa się, że im cieplej, tym nasz świat będzie bardziej chory. Wiąże się to z różnymi czynnikami. Może to być choćby rozpowszechnianie się organizmów chorobotwórczych czy też szybsza ewolucja w kierunku większej zjadliwości. Ogólnie uważa się, że wraz z ociepleniem klimatu choroby będą bardziej rozpowszechnione. Z tym stwierdzeniem wiąże się jednak wiele sprzecznych informacji. Można znaleźć badania, które dowodzą, że faktycznie tak jest, ale też są takie, które pokazują coś przeciwnego – wyjaśnia naukowiec z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Projekt, które realizuje, podejmuje próbę łączenia badań nad pasożytami i ich ewolucją z badaniami globalnego ocieplenia w ekosystemach wodnych, a badania zostaną przeprowadzone w Wielkopolsce.

- Jedną z unikalnych cech naszego projektu jest system, jaki wybraliśmy, czyli układ konińskich jezior podgrzanych. Woda w nich jest wykorzystywana do chłodzenia elektrowni. Dzięki temu mamy unikalny model ocieplenia jezior pod wpływem przewidywanych zmian w klimacie. W tych miejscach, w których prowadzimy badania, jest gradient temperatur, który odzwierciedla zmiany przewidywane przez model IPCC, czyli od około 1 do 4 stopni. Sytuacja ta ma miejsce od 60 lat, więc dzięki temu był czas na zmiany ewolucyjne pasożytów.  Warto podkreślić, że tego typu badań nie ma, ponieważ nie mamy możliwości prowadzić tak długich eksperymentów i to w skali całego ekosystemu. Zakładamy, że pasożyt będzie szybciej się zmieniać, ewoluować i przystosowywać do cieplejszych warunków niż gospodarz. Chcemy także przeprowadzić ewolucję eksperymentalną w warunkach laboratoryjnych. Spodziewamy się, że pasożyty, które będą pochodzić z podgrzanych jezior, będą miały większą przewagę nad pasożytami, które weźmiemy z jezior kontrolnych niepodgrzanych – informuje prof. Sławomir Cerbin.

Dodaje, że Daphnia, czyli rozwielitki są praktycznie w każdym zbiorniku. Jest to bardzo powszechny organizm i ważny składnik sieci troficznej jezior – stanowi pokarm dla ryb. Natomiast wybór jezior konińskich wynikał z kilku czynników. Naukowcy z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu czy też badacze z innych uczelni już od lat prowadzą tam badania. Jest to teren dosyć klimatyczny, można rzec z filmów science-fiction. To świetny poligon badawczy.

Profesor z UAM projekt BEETHOVEN prowadzi razem z prof. Justyną Wolińską z Leibniz-Institut für Gewässerökologie und Binnenfischerei w Berlinie. Połączyli siły, aby znaleźć odpowiedź na pytanie, jak te pasożyty ewoluują, a także na pytania ogólne, które wszystkich będą interesować m.in. jaka jest reakcja organizmu na zmiany klimatyczne.

- Będziemy obserwować ewolucję w jeziorach, ale także wykonamy tzw. ewolucję eksperymentalną w laboratorium. Ze strony niemieckiej otrzymamy know-how w postaci najnowszych metod bioinformatyki ewolucyjnej czy genomiki. Przez rok będziemy prowadzić hodowlę tych pasożytów w różnych temperaturach, w kontrolowanych warunkach, a później będziemy porównywać genom z początku eksperymentu z tym, który uzyskamy po roku. Chcemy znaleźć polimorfizmy i mutacje związane z podwyższeniem temperatury.  Prof. Justyna Wolińska ma już zmapowany cały genom tego pasożyta, więc na podstawie analiz molekularnych będziemy w stanie rozpoznać konkretne mutacje, które mogą decydować o termotolerancji różnych szczepów pasożyta. Będziemy także badać, jaka jest zmiana w zjadliwości i prewalencji – wyjaśnia naukowiec.

Jaka jest charakterystyka opisywanej rozwielitki? Jakie tajemnice i walory skrywają jeziora konińskie? Kto i dlaczego prowadzi tam również swoje badania? Jak uzyskane wyniki wpłyną na nasze otoczenie? Odpowiedzi na pytania znajdziecie w wywiadzie na stronie "Życia Uniwersyteckiego".

Fot. Adrian Wykrota