Ruszył trzeci element systemu GTA, czyli Globalnego Teleskopu Astrofizycznego. Jest to zespół teleskopów PST3 zlokalizowany w ostoi ciemnego nieba w Ośrodku Edukacji Przyrodniczej w Chalinie koło Sierakowa. To jeden z najnowocześniejszych optycznych systemów śledzenia sztucznych satelitów na świecie, pozwalający na wykrywanie i śledzenie nawet kilkucentymetrowych obiektów na niskich orbitach wokółziemskich (z odległości kilkuset kilometrów od obserwatora). PST3 składa się z 5 teleskopów i dzięki temu może być wykorzystywany do różnego typu obserwacji astronomicznych, a oprócz tego do testów najnowszych modeli astronomicznych kamer cyfrowych oraz nowoczesnego oprogramowania.
Globalny Teleskop Astrofizyczny (GTA, po angielsku Global Astrophysical Telescope System - GATS) jest systemem 3 specjalistycznych obserwatoriów astronomicznych umieszczonych w trzech lokalizacjach na dwóch kontynentach: dwóch w Europie i jednego w Ameryce Północnej. System ten był rozbudowywany przez Instytut Obserwatorium Astronomiczne UAM przez ostatnie 20 lat, ze wsparciem Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz projektów Narodowego Centrum Nauki.
Pierwszy teleskop systemu GTA - Poznański Teleskop Spektroskopowy 1 (PST1) - zbudowany został w 2007 roku w Borówcu pod Poznaniem. Jest to zdalnie sterowany, podwójny instrument fotometryczno-spektroskopowy, wyposażony w najwyższej rozdzielczości i stabilności optyczny spektrograf astronomiczny w kraju. PST1 wykorzystywany jest głównie do obserwacji planetoid.
Drugi teleskop systemu GTA - Teleskop Romana Baranowskiego (RBT/PST2) - zbudowany został w 2011 roku. W 2013 roku został przeniesiony do Obserwatorium Winer w Arizonie (USA). Jest to w największym stopniu zrobotyzowany teleskop UAM. Od 2019 roku wchodzi w skład europejskiego systemu śledzenia sztucznych satelitów utworzonego przez powołane w 2014 roku Konsorcjum Unii Europejskiej do Wykrywania i Śledzenia Sztucznych Satelitów Ziemi (EU SST). W ramach przeprowadzanych co kwartał testów regularnie uzyskuje on najwyższą dokładność pomiarów pozycji sztucznych satelitów Ziemi spośród wszystkich instrumentów optycznych całego Konsorcjum.
Od 2019 roku budowany był trzeci element systemu GTA - zespół teleskopów PST3. Dziś (28.06.2022), został uruchomiony podczas zdalnego łączenia Obserwatorium Astronomicznego UAM z Ośrodkiem Edukacji Przyrodniczej w Chalinie koło Sierakowa.
Zespół teleskopów PST3 zgłoszony do europejskiego Konsorcjum EU SST, a wspólnie z pozostałymi instrumentami systemu GTA, wykorzystywany będzie do realizacji najnowszych projektów Europejskiej Agencji Kosmicznej realizowanych przez IOA UAM.
fot. Adrian Wykrota
