Międzynarodowa Unia Astronomiczna, która zajmuje się nazwami ciał niebieskich, 11 czerwca opublikowała 141 nowych nazw planetoid. Wśród nich znalazły się trzy, którymi Unia Astronomiczna uhonorowała astronomów związanych z Instytutem Obserwatorium Astronomicznym Wydziału Fizyki UAM – dwóch obecnych pracowników i jedną absolwentkę kierunku astronomia. Są to:
- (30234) Dudziński – nazwana na cześć dr. Grzegorza Dudzińskiego, obecnie adiunkta IOA (opis w biuletynie MUA wymienia go jeszcze jako stażystę podoktorskiego),
- (45492) Sławomirbreiter – z imieniem i nazwiskiem prof. dr hab. Sławomira Breitera, oraz
- (63440) Rożek – nazwana panieńskim nazwiskiem dr Agaty Makieły, nadal używanym przez nią w publikacjach.
Wszystkie trzy planetoidy poruszają się w obszarze między orbitami Marsa i Jowisza, zwanym Pasem Głównym. Odkryte zostały przy okazji programu LONEOS Obserwatorium Lowella (USA), którego głównym celem było poszukiwanie ciał zbliżających się do Ziemi przy pomocy teleskopu o tej samej nazwie. Znajduje się on w Anderson Mesa niedaleko Flagstaff w Arizonie. Zgodnie z tradycją, to właśnie zespół programu LONEOS miał prawo zaproponowania nazw odkrytych przez siebie obiektów.
Profesor Sławomir Breiter jest pracownikiem poznańskiego obserwatorium od 35 lat. Zajmuje się głównie ruchem ciał niebieskich, czyli działem astronomii znanym jako mechanika nieba. Biuletyn Unii wymienia jego prace poświęcone tzw. efektowi YORP, czyli wpływowi światła i ciepła opuszczającego powierzchnię planetoid na ich ruch obrotowy, oraz zagadnieniom związanym z ruchem orbitalnym ciał niebieskich. Podobnie jak (30234) Dudziński, planetoida (45492) odkryta została w roku 2000. Ponieważ jednak jest ponad dwa razy większa, znany jest już jej okres obrotu wynoszący nieco ponad dwie godziny. Prodziekan prof. Breiter mówi - Mała rzecz (skała wielkości Jeziora Maltańskiego), a cieszy. Ostatnie kilkanaście lat pracy naukowej poświęciłem głównie planetoidom, więc mogłem mieć nadzieję na takie wyróżnienie, ale jednak wieczorny sms dyrektor OA, od prof. Agnieszki Kryszczyńskiej (21776) trochę mnie zaskoczył, gdyż teoretycy są mniej rozpoznawalni w środowisku obserwatorów, którzy zgłaszają propozycje nazw. Cieszę się, że tylu poznańskich astronomów zostało już upamiętnionych w Układzie Słonecznym i doceniam, że orbity naszych planetoid są oddalone od Ziemi. Dziwnie byłoby czytać nagłówki w rodzaju „Czy Sławomirbreiter doprowadzi do zagłady cywilizacji?”
Doktor Grzegorz Dudziński uzyskał stopień naukowy na Wydziale Fizyki UAM w roku 2019, przedstawiając rozprawę o modelowaniu kształtów planetoid na podstawie obserwowanych zmian ich blasku, którą przygotował pod opieką prof. UAM dr. hab. Przemysława Bartczaka, wybitnego specjalisty w tej dziedzinie (wcześniej uhonorowanego planetoidą 10470 Bartczak). Właśnie te badania wymienia biuletyn w opisie, który towarzyszy każdej z nazw. Planetoida (30234) to niewielki obiekt o średnicy około półtora kilometra, odkryty w roku 2000. Jak mówi dr Grzegorz Dudziński: - Bardzo się ucieszyłem na tą wiadomość. Nie każdy może pochwalić się tym, że jego imieniem nazwano ciało niebieskie, choć jest to oczywiście nic innego jak ciąg znaków w jakiejś bazie danych. Traktuję to jako bardzo miły aspekt pracy nad małymi ciałami Układu Słonecznego.
Dr Agata Makieła uzyskała stopień doktora w roku 2018, już na brytyjskim Uniwersytecie w Kent, a opis w biuletynie wspomina jej prace poświęcone obserwacjom planetoid zbliżających się do Ziemi. Mimo to, zespół LONEOS wykonał ukłon w stronę artykułu, który opublikowała na podstawie wyników uzyskanych w pracy magisterskiej obronionej na naszym Uniwersytecie. Ówczesna studentka Agata Rożek wskazała w niej, że planetoida (63440) ma sąsiadkę poruszającą się po bardzo podobnej orbicie i posłużyła się przyszłą planetoidą Rożek do ilustracji wyników stosowanej metody poszukiwania takich par. Rozmiar tej planetoidy, odkrytej w roku 2001, nie jest znany – prawdopodobnie kilkaset metrów, zaś okres obrotu wynosi około 3 h.
Po publikacji ostatniego biuletynu Grupy Roboczej MUA liczba planetoid noszących nazwiska pracowników lub absolwentów naszego Obserwatorium Astronomicznego wzrosła do 13 i mamy nadzieję, że nie jest to koniec!
wizualizacje orbit/zdjęcie asteroidy: NASA/JPL
