Badania dra Michała Bogdziewicza z Wydziału Biologii UAM została opublikowana w czasopiśmie naukowym Current Biology. Dr Bogdziewicz badał wpływ selekcji naturalnej na powstawanie lat nasiennych, czyli zsynchronizowanej międzyrocznej zmienności w produkcji nasion u roślin. W jego badaniach po raz pierwszy udało się potwierdzić hipotezę, jak buki “ustalają”, kiedy będzie rok nasienny i w jaki sposób ta selekcja przebiega.
- Pierwszy krok to wrażliwość drzew na tzw. „wskazówkę pogodową”, którą w tym wypadku jest ciepłe lato w roku poprzedzającym kwitnienie – mówi dr Bogdziewicz. – Drzewa o dużej wrażliwości produkują nasiona tylko wtedy, gdy ta wskazówka wystąpi. Wiele drzew odpowiada na ten sam bodziec, dzięki czemu lata nasienne występują w tym samym czasie. Innymi słowy, wrażliwość na wskazówkę pogodową zapewnia zarówno międzyroczną zmienność, jak i synchronizację – dodaje naukowiec.
Drzewa, które wykazują takie zachowania skuteczniej unikają konsumpcji nasion przez zwierzęta oraz zapylają większą proporcję kwiatów. Dzieje się tak dlatego, że międzyroczna zmienność w produkcji nasion pozwala na naprzemienne głodzenie populacji konsumentów nasion oraz nasycanie nielicznej, wygłodzonej populacji konsumentów w latach nasiennych Podobnie, koncentracja kwitnienia w jednym "nasiennym" roku oraz zsynchronizowanie takiego intensywnego kwitnienia z pozostałymi drzewami w populacji pozwala nasycić powietrze pyłkiem i zwiększa sukces zapylania. Natomiast osobniki, które nie odpowiadają na wskazówkę pogodowa produkują kwiaty w latach gdy pyłku jest mało - co prowadzi do niskiej efektywności zapylania.
Ostatnim elementem, który wykazały badania jest fakt, że selekcja na lata nasienne wzmacnia się wraz z ociepleniem klimatu. Cieplejsze lata prowadzą do zwiększonych liczebności populacji owadów, które niszczą nasiona buka. Owadów jest więcej, a więc i konsumpcja nasion większa. Jednak to osobniki, które wykazują niską intensywność lat nasiennych cierpią najbardziej. Natomiast drzewa, które mają silne lata nasienne unikają negatywnych skutków ocieplenia klimatu. Oznacza to, że selekcja naturalna promuje osobniki, które wykazują dużą międzyroczną zmienność i synchronizację produkcji nasion. W dłuższej perspektywie oznacza to, że zmiany klimatu mogą zintensyfikować lata nasienne. Może mieć to niebagatelne skutki dla funkcjonowania lasów - lata nasienne bowiem wpływają silnie na ich funkcjonowanie. Znanym przykładem jest zwiększona liczba zachorowań na boreliozę dwa lata po roku nasiennym.
Praca dra Michała Bogdziewicza znajduje się pod linkiem: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960982220309088?via%3Dihub
“Current Biology” to jedno z czołowych czasopism z dziedziny biologii.
fot. Julia i Stanisław Pagacz
