Adiunkt z Instytutu Biologii Molekularnej i Biotechnologii na Wydziale Biologii UAM, dr Andrzej Zieleziński, został laureatem 19. Nagród Naukowych „Polityki” w kategorii nauki o życiu.
Dr Andrzej Zieleziński ma 34 lata. Jest biologiem wyspecjalizowanym w zakresie biologii molekularnej i bioinformatyki. Głównym celem jego badań jest rozwijanie metod obliczeniowych służących do określania funkcji genów różnych organizmów (w tym człowieka), znajdowania podobieństw między sekwencjami tych genów oraz wyznaczenia najbardziej prawdopodobnego mechanizmu ich powstawania.
- Obszar moich zainteresowań naukowych dotyczy mechanizmów molekularnych warunkujących powstawanie i różnicowanie się genów – wyjaśnia dr Zieleziński. – Niezwykle zajmujące były dla mnie badania nad rodziną genów kodujących białka WG, które są niezbędne do prawidłowej regulacji ekspresji genów (w procesie RNAi) u roślin i zwierząt. W tych badaniach wykazałem, że powszechną strategią wirusów jest wykorzystanie kamuflażu molekularnego polegającego na kodowaniu białek, które mogą funkcjonalnie upodobnić się do białek WG swojego gospodarza (żywiciela), przełamując w ten sposób jego mechanizm obronny RNAi, i tym samym powodując infekcję – dodaje laureat.
W trakcie pracy nad białkami WG dr Zieleziński opracował zestaw programów komputerowych, których zastosowanie doprowadziło do odkrycia białek WG w setkach wirusów infekujących rośliny i zwierzęta. Zidentyfikowane przez niego sekwencje wirusowych białek WG mogą stanowić podstawę opracowania terapii genowej ukierunkowanej na wyłączenie ekspresji genów WG, które wirus wykorzystuje do infekcji.
Jak mówi naukowiec, bardzo ważne jest dla niego promowanie otwartego modelu nauki, opartego na swobodnym pobieraniu, przetwarzaniu i rozpowszechnianiu wyników badań wśród możliwie jak największej liczby odbiorców. – W trakcie mojej pracy naukowej, utworzyłem wiele darmowych i publicznie dostępnych aplikacji internetowych poświęconych konkretnym zagadnieniom biologii molekularnej. Przykładem jest interaktywna gra pozwalająca graczom, tj. osobom niekoniecznie zajmującym się nauką, na projektowanie sekwencji białek WG, które wirus może wykorzystać podczas infekcji. Celem tej gry, oprócz satysfakcji z uzyskania najlepszego wyniku, jest wprowadzenie rozwiązania gracza do bazy danych i wykorzystanie tego rozwiązania do prognozowania i planowania laboratoryjnych badań mutagenezy nad białkami WG – zaznacza dr Zieleziński.
Dr Andrzej Zieleziński ma na koncie 16 publikacji z listy filadelfijskiej o wskaźniku Impact Factor wynoszącym 100.
„Polityka” wybrała w sumie pięcioro stypendystów. Oprócz naukowca z UAM wyróżniono także: dr Olgę Śmiechowicz z Uniwersytetu Jagiellońskiego, dr Ewę Zawojską i dr Iwonę Chlebicką z Uniwersytetu Warszawskiego oraz dra inż. Mariusza Ptaka z Politechniki Wrocławskiej. Ponadto, przyznano także 10 nagród finałowych. Piątka młodych wybitnych naukowców otrzymała stypendia w wysokości 15 tys. złotych, a dziesięcioro finalistów nagrody finałowe po 5 tys. zł.
