Data publikacji w serwisie:

Globalne badanie ujawnia, jak pogoda steruje rozmnażaniem roślin - i jak zmiany klimatu mogą to zaburzyć

Nowe badanie opublikowane w Nature Communications pokazuje globalne wzorce łączące pogodę z rozmnażaniem roślin wieloletnich. Zespół kierowany przez dra Valentina Journé i prof. Michała Bogdziewicza z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu przeanalizował długoterminowe dane o produkcji nasion z 746 populacji należących do 331 gatunków z całego świata. Wyniki wskazują, że temperatura jest najczęstszym sygnałem uruchamiającym produkcje nasion, choć jej znaczenie maleje w najbardziej suchych i najbardziej wilgotnych klimatach.

Rośliny często rozmnażają się w pulsach - lata obfitego owocowania przeplatają się z latami niemal całkowitego braku nasion. Zjawisko to, znane jako lata nasienne, jest ściśle związane z warunkami pogodowymi. Autorzy pracy pokazali, że w strefach umiarkowanych i borealnych rośliny zwykle owocują po ciepłych latach, natomiast w lasach tropikalnych najwyższa produkcja nasion przypada po chłodniejszych okresach. Oznacza to, że globalne ocieplenie może prowadzić do obniżenia produkcji nasion w tropikach, a jednocześnie do spadku zmienności, lecz także synchronizacji, w lasach umiarkowanych.

- To pokazuje, że te same siły klimatyczne mogą działać w zupełnie różny sposób w różnych częściach świata - mówi dr Valentin Journé, główny autor badania. - W tropikach chłodne okresy są coraz rzadsze, a właśnie one uruchamiają kwitnienie - dlatego wiele gatunków może przestać się skutecznie rozmnażać.

Zespół odkrył również, że gatunki o najbardziej zmiennej produkcji nasion – takie jak dęby, buki czy niektóre gatunki sosny – są najsilniej wrażliwe na wahania temperatury. - Ta wysoka czułość pozwala im synchronizować rozród na ogromnych obszarach - wyjaśnia prof. Michał Bogdziewicz. - Ale czyni je też szczególnie podatnymi: nawet niewielkie przesunięcia wzorców pogodowych mogą zaburzyć tę synchronizację i osłabić korzyści z lat nasiennych, jak skuteczniejsze zapylenie czy nasycenie konsumentów nasion.

Autorzy ostrzegają, że takie zakłócenia mogą mieć efekt domina w całych ekosystemach. Wiele zwierząt – od gryzoni i ptaków po duże roślinożerne ssaki – zależy od lat nasiennych jako źródła pożywienia, a słabsze owocowanie może ograniczyć naturalną odnowę lasów. - Lata nasienne decydują o tym, jak lasy się odnawiają i w jaki sposób funkcjonują drabiny troficzne - podkreśla dr Jessie Foest, współautorka badania. - Zrozumienie powiązań lat nasiennych z klimatem pozwala przewidzieć, gdzie skutki ocieplenia będą najbardziej dotkliwe.

Jak podsumowuje prof. Michał Bogdziewicz: - Po raz pierwszy możemy zobaczyć pełny obraz – jak pogoda łączy cykle życia roślin na całym świecie i jak te połączenia są teraz wystawiane na próbę przez zmiany klimatu.

Journé V., Kelly D., Hacket-Pain A., Pearse I., Szymkowiak J., Foest J., Kondrat K., Oberklammer I. Pesendorfer M., Satake A., Bogdziewicz M. (2025) Weather drivers of reproductive variability in perennial plants and their implications for climate change risks. Nature Communications, https://doi.org/10.1038/s41467-025-64300-6

Zdjęcia: Las bukowy na Babiej Górze. Fot. dr Jakub Szymkowiak.

Kontakt

Agnieszka Książkiewicz

4048