Z okazji Światowego Dnia Filozofii zachęcamy do przeczytania komentarza dra Dawida Rogacza z Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Naukowiec pisze na temat popularnego obecnie w social mediach pojęcia „aury”, które ma rodowód filozoficzny.
Pierwotnie „aura” oznaczała po prostu „atmosferę” miejsca, a nawet „bryzę”. Poszukiwacze zjawisk nadprzyrodzonych w XIX wieku dostrzegali też (rzekomo) aury wokół ludzi.
W eseju Dzieło sztuki w epoce technicznej reprodukcji (1935), Walter Benjamin użył tego pojęcia w nowym sensie. Jego zdaniem, masowo reprodukowane dzieło zatraca swą aurę, czyli unikalną więź z czasem i miejscem swojego powstania. Jeśli można je powtórzyć, przestaje być niepowtarzalne. Możliwość reprodukcji, m.in. przez fotografię i film, wykorzenia z oryginalnej aury, którą można jeszcze poczuć np. w teatrze.
Rzeczy mające aurę są, według Benjamina, „zarazem bliskie i dalekie”. Jeśli mogę nacisnąć „powtórz”, bądź cofnąć film do danej sceny, to traci na tym samo moje przeżycie, które nie będzie tak intensywne jak dla czegoś, co definitywnie przemija. Wraz z rozwojem mediów społecznościowych, nastąpiła ponadto estetyzacja codziennego życia. Sposób wykonywania rutynowych czynności podporządkowany bywa temu, by przypaść komuś do gustu (np. inaczej rozkładamy dania). Tak oto pod naporem „mechanicznej reprodukcji” chwil, które miały być przekazywane w sposób wyjątkowy, powraca głód i pojęcie aury. Internet, jak każda inna rewolucja, pożera jednak własne dzieci. Sposoby przedstawiania czyjejś aury wkrótce uległy schematyzacji, co wyśmiewa idea „aura farmingu”: ironicznej figury zabiegania o unikalność w oczach innych. Tymczasem, współczesnym narzędziem reprodukcji są właśnie wyświetlenia. Cokolwiek można wielokrotnie wyświetlić zatraca z definicji swoją aurę. Jeśli chcemy by coś pozostało unikalne, pozwólmy zatem na jego jednorazowość.
dr Dawid Rogacz, Wydział Filozoficzny, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
