Program Koncertu Noworocznego

„Muzyka na Boże Narodzenie z hiszpańskich katedr i z misji w Ameryce”

Od lat 60. minionego stulecia wielu muzykologów i muzyków skierowało swoje poszukiwania prawdziwych skarbów muzycznych minionych pokoleń na dokumentację muzyczną powstałą na odkrytych przez Kolumba kontynentach, a przechowywaną w archiwach i bibliotekach katedr, misji wśród Indian oraz klasztorach w Ameryce. W niespełna trzy dekady od zainicjowania tychże badań, muzyka dawna z Ameryki znalazła drogę do najbardziej prestiżowych katedr oraz sal koncertowych na wszystkich kontynentach i jest systematycznie grana i nagrywana na festiwalach muzyki dawnej, gdziekolwiek takie są organizowane. Dziś, wielka kultura muzyczna z Ameryki, transplant europejskiej, ale także ta powstała w Ameryce, nie musi bronić swej wysokiej jakości, nawet w porównaniu z jej europejskimi modelami. Wielu uważa, że badania nad muzyką dawną z Nowego Świata, to największe osiągniecie na polu muzykologii ostatnich 50 lat. Poprzez prace badawcze Piotra Nawrota, pracownika naukowego i wykładowcy UAM, nasz uniwersytet szeroko uczestniczy w owych poszukiwaniach naukowych. Stąd też zrodziła się idea przedstawienia tejże muzyki w organizowanym przez UAM corocznym koncercie noworocznym, który gromadzi wspólnotę uniwersytecką oraz poznaniaków na koncercie pełnym ducha radości i nadziei, jakie niosą święta Bożego Narodzenia i Nowego Roku. Muzyka w rytmach i duchu latynoskim, pełna życia i radości, gdzie owe święta przypadają nie w zimie, lecz w środku lata i tak właśnie brzmią, kolędy, psalmy i Magnificat z Meksyku, Peru i Boliwii, w interpretacji chórów i orkiestry UAM przybliżą nam ducha tychże świąt w katedrach hiszpańskich w Ameryce.

Część pierwsza

Ennio Moricone – Ave Maria Guarani

Puebla, Meksyk:
Gaspar Fernández – Tañe Gil tu tamborino
Gaspar Fernández – Xicochi conetzintle
Juan Gutiérrez de Padilla – Christus natus est nobis
Juan Gutiérrez de Padilla – Albricias pastores
Juan Gutiérrez de Padilla – ¡Ay! qué chacota

Cusco, Peru:
Anónimo (Cusco, s. XVII) – Laudate Dominum na 7 chórów i basso continuo

Hiszpańska muzyka lutniowa:
Alonso Mudarra – Fantasia facil; Tres libros de música en cifra para vihuela (Juan de León, Sewilla 1546)
Anonim – Dies est letititiae (kolęda łacińska); Corona Virginis Mariae (brat Seweryn z Kobylina, Italia/Poznań, 1 poł. XVI w.)
Joan Ambrosio Dalza – Calata ala spagnola ditto terzetti; Intabulatura de Lauto, Libro 4 (Ottaviano Petrucci, Wenecja 1508)

La Plata (Sucre), Boliwia:
Juan de Araujo – Despejo alados escuadrones

Część druga

Misje Chiquitos, Boliwia
Muzyka organowa:
Domenico Zipoli – Toccata d-moll
Domenico Zipoli – Pastorale C-dur
Domenico Zipoli – Canzona F-dur

Anonim (Chiquitos, s. XVIII) – Sonata VIII

Lima, Peru i La Plata (Sucre), Boliwia:
Roque Ceruti – Magnificat na 4 chóry, orkiestrę smyczkową i basso continuo
Części:

Wykonawcy:

Piotr Nawrot – słowo o muzyce
Jacek Pupka – organy, pozytyw
Jan Kiernicki – lutnia
Monika Horodek – instrumenty perkusyjne, flety

Chór Kameralny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
pod dyrekcją Krzysztofa Szydzisza

Chór Akademicki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
pod dyrekcją Beaty Bielskiej

Orkiestra Kameralna Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Biogramy

Piotr Nawrot

Wśród różnorodnych projektów realizowanych przez pracowników Wydziału Teologicznego na uwagę zasługują badania ks. prof. Piotra Nawrota, który od 1991 roku zajmuje się manuskryptami muzycznymi z XVII i XVIII wieku, zachowanymi przez społeczności Indian Chiquito i Indian Moxo, we wschodniej części Boliwii (Ameryka Południowa). Kolekcja tychże dokumentów jest jednym z najbardziej unikalnych i oryginalnych zbiorów muzyki dawnej na świecie.

Praca badawcza nad kolekcją manuskryptów polega na ich gromadzeniu, restauracji, inwentaryzacji, katalogizacji oraz rekonstrukcji zawartej w nich muzyki, czego wynikiem jest opublikowanie 40 tomów studiów oraz wielu artykułów, poświęconych badanym manuskryptom, a co za tym idzie historii muzyki w Ameryce Południowej oraz roli Indian w życiu muzycznym.

Kolekcje boliwijskich manuskryptów muzycznych pochodzą z okresu kolonizacji hiszpańskiej. Można je podzielić na trzy duże grupy: a) muzyka z katedr i parafii hiszpańskich w Ameryce; b) muzyka z klasztorów; c) muzyka z misji, (tzw. redukcji jezuickich i franciszkańskich). Ta ostatnia grupa, to fenomen czysto boliwijski, które kiedyś istniał prawie we wszystkich krajach Ameryki, lecz zachował się jedynie w Boliwii. Z byłych redukcji jezuickich wśród Indian Chiquito zachowało się około 5 500 stron muzyki barokowej pochodzących z lat 1690 -1767, kiedy jezuiccy misjonarze zakładali swoje misje wśród miejscowej ludności. Natomiast zachowana kolekcja z redukcji wśród Indian Moxo liczy ponad 7 000 stron muzyki. Nawrot bada także manuskrypty muzyczne z franciszkańskich misji (redukcji) wśród Indian Guarayo.

Analiza zachowanych dokumentów pozwoliła ustalić, że zanotowana w nich muzyka pochodzi z kilku źródeł. Niektóre manuskrypty obejmują muzykę przywiezioną z Europy, która była wykonywana na terenach misyjnych. Inna grupa dokumentów zawiera muzykę skomponowaną przez misjonarzy prowadzących misje. Trzecią grupę, stanowią utwory muzyczne skomponowane przez lokalnych, indiańskich muzyków i kompozytorów.

Równocześnie Nawrot przeprowadził szerokie badania nad muzyką z katedr hiszpańskich w Boliwii, głównie z La Plata (dziś Sucre), rekonstruując blisko 100 kompozycji, w tym nieszpory na 4 chóry kompozytora Roque Ceruri, pochodzące z Limy w Peru, później zagubione w Peru, lecz odtworzone przez Nawrota na bazie ich kopii przechowywanej w archiwach w Boliwii.

Odkryta i zrekonstruowana przez ks. prof. P. Nawrota muzyka baroku misyjnego, jest wykonywana dzisiaj w wielu prestiżowych salach koncertowych na świecie: w Wigmore Hall w Londynie, Concertgebouw w Amsterdamie, The Kennedy Center w Washington, D.C. etc., przez tak znakomitych artystów, jak Ashley Solomon, Emma Kirkby, Florilegium, Organum, Elyma, Cafe Zimmermann oraz wiele innych zespołów specjalizujących się w interpretacji muzyki dawnej.

Warto zaznaczyć, że ks. prof. Piotr Nawrot jest współtwórcą prestiżowego festiwalu muzyki dawnej w Boliwii – Festival de Música, Misiones de Chiquitos oraz dyrektorem artystycznym tego przedsięwzięcia, w którym biorą udział artyści z ponad 20 krajów świata. Za swą pracę Nawrot otrzymał liczne nagrody, w tym Stypendium Guggenheim, Międzynarodową Nagrodę im. Królowej Zofii („Reina Sofia”) oraz dwa Doktoraty Honoris Causa

Jacek Pupka

Od 2014 r. organista Archikatedry św. Ap. Piotra i Pawła w Poznaniu. Ukończył Akademię Muzyczną im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu w klasie prof. Elżbiety Karolak i dr. Jarosława Tarnawskiego. Swoją naukę kontynuuje na Univeritate der Kunste w Berlinie w klasie improwizacji organowej pod kierunkiem prof. Wolfganga Seifena oraz Szymona Jakubowskiego.

Jest nauczycielem organów oraz gry liturgicznej w Katedralnej Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej I st. w Poznaniu oraz w Archidiecezjalnym Studium Muzyki Kościelnej. Jest także członkiem Archdiecezjalnej Komisji Muzyki Kościelenej.

Wspólpracuje jako solista oraz akompaniator min. z orkiestrą Filharmonii Poznańskiej, Poznańskim Chórem Katedralnym.

W swoim dorobku artystycznym ma nagrania płytowe oraz telewizyjne. Występował w kraju oraz za granicą m.in. w Bazylice Św. Piotra w Rzymie podczas Mszy Św. Na zakończenie kongresu Biblistów, w Filharmonii w Rotterdamie, Martinikerk w Groningen, w Katedrze na Wawelu, Filharmonii Krakowskiej.

Monika Horodek

Wokalistka, muzyk, nauczyciel śpiewu, aktorka, sprawnie poruszająca się w różnych nurtach muzycznych. Od początku szkoły podstawowej związana z muzyką dawną. Członkini Lúthien Consort. Współpracuje bądź współpracowała z zespołami takimi jak: Aulos Ensemble, Schola Gregoriana Sancti Casimiri, Starosielskie Bractwo Śpiewacze, Tempus, Ars Nova, Miraculis, Jerycho, Schola Cantorum Thorunensis, Odoia (Gruzja). Na początku 2022 roku dołączyła do projektu Ensemble Invocatio, którego pomysłodawcą jest amerykański kompozytor i dyrygent, Daniel Knaggs. Zespół wykonał kilka światowych premier jego kompozycji. Aktualnie zaangażowana jest w projekt o nazwie Gregorian Grace, z którym odbyła intensywną trasę po Niemczech w grudniu 2022 roku.

Brała udział w wielu różnorodnych festiwalach i warsztatach, m.in. w „Akademii Haendlowskiej” we Wrocławiu czy w „Letniej Akademii Madrygałów” w Jarosławiu, czego owocem była rola Euridice w „Orfeuszu” Claudio Monteverdiego pod dyrekcją Marco Vitalego podczas Festiwalu „Pieśń Naszych Korzeni” w Jarosławiu (2016). Z tymże festiwalem wiąże ją również od kilku lat funkcja współorganizatora.
Swe umiejętności doskonaliła pod okiem m.in.: Marcela Beekmana, Gillian Webster, Roberta Hollingwortha, Marcina Bornus-Szczycińskiego, Marcela Pérèsa, Patrizii Bovi, Agnieszki Budzińskiej-Bennett, Marco Vitalego czy Andrija Szkrabiuka, z którym niejednokrotnie przygotowywała liturgie różnych wschodnich obrządków.

Poza działalnością w obrębie muzyki dawnej czy klasycznej, z powodzeniem radzi sobie w zakresie muzyki ludowej, śpiewu naturalnego czy muzyki rozrywkowej.

Prowadzi warsztaty wokalno-aktorskie, z naturalnej emisji głosu oraz warsztaty dla schol i amatorskich chórów z regionu.

Jan Kiernicki

Lutnista. Studiował pod kier. dr. Henryka Kasperczaka na Akademii Muzycznej w Poznaniu i Maestro Andrea Damianiego w Conservatorio di Musica di Santa Cecilia w Rzymie. Uczestniczył też w warsztatach i lekcjach mistrzowskich między innymi pod kier. Bora Zuljana, Nigela Northa, Jakoba Lindberga, Eduardo Egüeza, Michała Gondko, Hopkinsona Smitha, Paula O'Dette, Móniki Pustilnik. Gra na lutni, arcylutni, średniowiecznej gitternie i lirze korbowej. Śpiewa średniowieczną monodię liturgiczną i polifonię renesansową, doskonaląc się w tych dziedzinach przede wszystkim pod kier. Marcela Pérèsa z Francji. Jest założycielem i kierownikiem artystycznym zespołu Lúthien Consort. Występuje na koncertach i festiwalach w Polsce i za granicą - na Litwie, we Włoszech, Czechach, Francji i Belgii - z zespołami Jerycho, Klubem św. Ludwika, Marią Klich, Morgaine, Anią Brodą, Jackiem Hałasem i Camino Polaco. Stypendysta programów MKDNiS - Kultura w Sieci (2020), Miasta Poznania - Poznań wspiera (2020) oraz Stypendium Twórczego Miasta Poznania (2022). W 2019 r. prowadził cotygodniową autorską audycję o muzyce dawnej w poznańskim Radio Emaus.

Chór Kameralny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

fot. Małgorzata Sobczak

Pod dyrekcją prof. Krzysztofa Szydzisza. Istnieje na scenie od 1992 roku. Zespół jednoczy wokół wokalnej pasji nie tylko studentów UAM – otwarty jest dla wszystkich, którzy cenią sztukę chóralną, chcą rozwijać swoje umiejętności i są wrażliwi na piękno. Siłą zespołu jest jego niezwykła różnorodność – chór wykonuje muzykę wszystkich epok; utwory a cappella oraz wokalno-instrumentalne. Śpiewa w kilkunastu językach, nieustannie jednak popularyzuje muzykę polską. Dwukrotnie zdobył Grand Prix na prestiżowym Ogólnopolskim Turnieju Chórów Legnica Cantat, jest też laureatem przeglądów, m.in. w Międzyzdrojach, Suwałkach, w Llangollen (Wielka Brytania), na Malcie, w Wiedniu, w Busan (Korea Południowa) i w Oslo.

Swoje miejsce na międzynarodowej scenie chór wypracował dzięki systematycznie i metodycznie prowadzonemu szkoleniu z emisji głosu, które to zawdzięcza czujnemu przewodnictwu profesora Krzysztofa Szydzisza – chórmistrza, muzykologa, kierownika Zakładu Emisji Głosu Akademii Muzycznej w Bydgoszczy, logopedy, menedżera kultury, cenionego w środowisku muzycznym jurora polskich i zagranicznych konkursów chóralnych.

Drugim dyrygentem zespołu jest Prof. UAM dr hab. Joanna Piech-Sławecka – chórmistrz, oboistka, logopeda, trener emisji głosu, a przede wszystkim – aktywna chórzystka. Współprowadzi próby i koncerty zespołu, jest Prezesem Stowarzyszenia Przyjaciół Chóru Kameralnego UAM, wykłada na Wydziale Pedagogiczno-Artystycznym UAM w Kaliszu, gdzie prowadzi m.in. klasę dyrygowania.

Chór Kameralny UAM wnosi istotny wkład w życie Uczelni, w środowisku i kulturze, której żadna ważna uroczystość nie odbywa się bez chóralnej oprawy muzycznej. Zespół co dwa lata organizuje dla UAM Międzynarodowy Festiwal „Universitas Cantat” dedykowany chórom i orkiestrom uczelnianym (prof. Krzysztof Szydzisz jest jego dyrektorem), w ramach którego od roku 1998 w wielkopolskich salach koncertowych wybrzmiało ponad sto chórów z całego świata, a współczesna polska literatura muzyczna wzbogaciła się o kilkanaście prawykonań wielkich dzieł wokalno-instrumentalnych, w tym Krzesimira Dębskiego, Pawła Łukaszewskiego, Romualda Twardowskiego, Miłosza Bembinowa, Jacka Sykulskiego, Marka Jasińskiego, Zbigniewa Kozuba czy Zuzanny Koziej. W minionym sezonie odbyła się jubileuszowa, piętnasta edycja festiwalu.

Chór Kameralny UAM wiele podróżuje – koncertował w większości krajów europejskich, a także w Stanach Zjednoczonych, Meksyku, Argentynie, Peru, Chile, Ekwadorze, Kolumbii, Australii czy Korei Południowej. Dwukrotnie uczestniczył w organizowanym przez ks. prof. dra hab. Piotra Nawrota Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Renesansu i Baroku Amerykańskiego „Misiones de Chiquitos” w Boliwii, prezentując perły polskiej muzyki dawnej.

Chór ze swych zagranicznych wojaży przywozi nowe przyjaźnie i… nową muzykę. W roku 2022 świętował trzydziestolecie swojego istnienia. Z tej okazji do rąk słuchaczy trafiła płyta zespołu – Muzografia. Jest ona zbiorem takich właśnie muzycznych ,,pamiątek z podróży”.

Chór Akademicki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Powstał w 1966 roku. Zrzesza studentów i pracowników wyższych uczelni miasta Poznania. Kierowany w swojej historii przez wybitnych muzyków zawsze nawiązywał do chóralnych tradycji Wielkopolski. Od października 2010 r. kierownikiem artystycznym i dyrygentem jest Beata Bielska, która przez wiele lat była asystentem znanego kompozytora i chórmistrza Jacka Sykulskiego. Różnorodne projekty symfoniczne, nietuzinkowe przedsięwzięcia artystyczne i zagraniczne festiwale to tylko niewielka część życia muzycznego zespołu. Występy Chóru Akademickiego UAM wyróżniają się spośród całego bogactwa polskiej tradycji śpiewu chóralnego. Jego unikalne brzmienie to efekt eksperymentowania z muzyczną materią oraz wykorzystywania różnorodności barw głosu ludzkiego. Chęć tworzenia i rozwoju to coś, co łączy wszystkich członków zespołu. Nadrzędną ideą i artystycznym credo dyrygentki wszystkich śpiewaków jest niesienie radości poprzez śpiew oraz dzielenie się swoją pasją. Muzyka z serca do serca!

Orkiestra Kameralna Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Powstała w 2004 roku z inicjatywy jej obecnego dyrygenta, dra Aleksandra Grefa. Od ponad dekady swej działalności nie tylko wspiera artystyczną oprawę uroczystości akademickich, ale także reprezentuje UAM, uczestnicząc w realizacji projektów kulturalnych i społecznych. Orkiestra występuje podczas corocznych koncertów organizowanych przez JM Rektora UAM: Noworocznych oraz Majowych, a także wspiera niezależne projekty muzyczne, podejmując współpracę z zespołami zarówno krajowymi, jak i zagranicznymi. W roku 2010 zespół uczestniczył w realizacji wideoklipu promującego Fundację Dar Szpiku, działającą na rzecz pomocy osobom dotkniętym chorobą nowotworową krwi.

W repertuarze orkiestry odnaleźć można zarówno utwory powszechnie włączane do kanonu muzyki klasycznej, płomienne tanga argentyńskie, jak i przeboje rozrywkowe czy opracowania znanych tematów filmowych. Do tej pory zespół wykonywał m.in. aranżacje kompozycji Fryderyka Chopina, Piotra Czajkowskiego, Beli Bartoka, Edwarda Griega, Johannesa Brahmsa, jak również Astora Piazzolli, Johna Williamsa, Jerry’ego Bocka i wielu innych twórców.