Odzyskanie suwerenności państwowej w 1918 roku było jednocześnie ważnym etapem budowania społeczeństwa polskiego z uwzględnienie obydwu płci. W dekrecie Naczelnika Państwa, Józefa Piłsudzkiego o ordynacji wyborczej zapisano: art. 1. „Wyborcą do Sejmu jest każdy obywatel Państwa bez różnicy płci” oraz art. 7. „Wybieralni do Sejmu są wszyscy obywatele państwa posiadający czynne prawo wyborcze”. Stulecie wywalczenia praw wyborczych dla kobiet w Polsce skłania do refleksji na temat miejsca i roli tej części społeczeństwa w przestrzeni publicznej. Zastanawiać się nad tym będziemy zarówno w kontekście przemian historycznych, jak i w kontekście wyzwań, zagrożeń, obaw, utopii, antyutopii współczesności. W tym pierwszym ujęciu mówić będziemy o ruchach sufrażystek na świecie/w Europie/Polsce/regionach, odzyskiwać pamięć o zapomnianych aktywistkach działających na rzecz prawa wyborczego kobiet. W drugim ujęciu, akcentującym współczesność, zwrócimy uwagę na to, jak faktycznie w polityce reprezentowane są interesy kobiet, jak rozumiane jest dobro kobiet, jak i dlaczego kobiety aktywizują się w przestrzeni publicznej, lub pozostają bierne.
Przestrzeń publiczną rozumiemy szerzej niż prawa wyborcze. W ujęciu socjologicznym będzie to wszelka aktywność kobiet, a więc nie tylko ta dotycząca zorganizowanej partyjnie polityki, lecz także działalność organizowana w ramach stowarzyszeń, fundacji, we wspólnotach, czy pracy zawodowej. Nie zapominamy też o historii feminizmu, np. o haśle II fali feminizmu „to co prywatne, jest polityczne” (the Private is Political/the Personal is Political), co ma szczególne znaczenie w kontekście polityki (pro)rodzinnej, np. regulacji prawnych dotyczących zawierania małżeństw, prokreacji. Przestrzeń publiczną traktujemy także jako „obszary milczenia”, przez co rozumiemy rozmaite strategie przemilczania, wypierania, bagatelizowania, ignorowania problematyki płci w dyskusjach o państwie, narodzie, patriotyzmie, ekonomii, twórczości artystycznej, a zwłaszcza w dyskusjach o wolności i samostanowieniu kobiet w ujęciu historycznym oraz odniesieniu do czasów współczesnych.
W konsekwencji, mówiąc o prawach kobiet w przestrzeni publicznej/prywatnej, chcemy zwrócić uwagę na szeroki kontekst tych praw. W perspektywie historycznej chodzi o idee emancypacyjne „spraw kobiet” w okresie ostatniego stulecia, ewolucję sądów i strategii działań orędowniczek oraz orędowników owej sprawy. To także odzyskiwanie pamięci o intelektualistkach, działaczkach, społecznicach, naukowczyniach, artystkach, które zostały zapomniane, lub wyparte z oficjalnego nurtu historii. Współcześnie wszystkie te kwestie są istotne (jako kontynuacje i/lub zerwanie, czy przemieszczanie). W kontekście współczesności chcemy zaznaczyć ciągłość, ale także zerwania z przeszłością i wydobyć specyfikę „tu i teraz”, a więc: kwestie edukacji, pracy, płacy, wszelkich praw cywilnych kobiet w XX-XXI wieku.
Zarówno w odniesieniu do przeszłości, jak i teraźniejszości zwrócimy uwagę na mężczyzn, którzy zarówno politycznie, jak i społecznie oraz prywatnie wspierają emancypacyjne dążenia kobiet. Mamy nadzieję, że na konferencji zajmą głos także mężczyźni naukowo i/lub społecznie zajmujący się problematyką równouprawnienia ze względu na płeć.
W tak rozumianej przestrzeni publicznej/prywatnej i w takim rozumieniu praw kobiet jako podmiotów politycznych i społecznych projektów oraz działań spotkamy się 15-16 października 2018 r. w Instytucie Kultury Europejskiej UAM w Gnieźnie. Będziemy rozmawiać o:
- walce kobiet o prawa wyborcze na świecie/w Europie/Polsce okresu zaborów
- bataliach kobiet o prawo do uczenia się i nauczania na uniwersytetach oraz wykonywania specjalistycznych zawodów
- biografiach/autobiografiach emancypantek i emancypantów działających na rzecz równych praw oraz równych szans kobiet i mężczyzn
- buncie przeciw tradycyjnym wzorcom, esencji i binarnemu porządkowi ze względu na płeć
- klasie, rasie, światopoglądzie, orientacji seksualnej, wieku w dyskusjach feministycznych
- „matce narodu”, „matce Polski”, „matce Polce”, „wolnej Polsce”, „wolnej Polce”, czyli o tym, co dzieje się w sztuce
- różnych sposobach definiowania pojęć: „wolność”, „równość”, „samostanowienie”, „wspólnotowość”
dr hab. prof. UAM Edyta Głowacka-Sobiech
Zobacz: Program konferencji
