Z prof. Piotrem Foreckim z Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM rozmawia Magda Ziółek.
W zespole badającym przedwojenny antysemityzm na Uniwersytecie Poznańskim zajmuje się pan organizacjami studenckimi, a konkretnie ich rolą w sianiu nienawiści i inspirowaniu antyżydowskich działań. Co to były za organizacje i czym się zajmowały?
Zacznijmy od tego, że w dwudziestoleciu międzywojennym na uniwersytetach w całej Polsce funkcjonowało bardzo wiele rozmaitych organizacji, które tworzyli, i do których należeli studenci. To była istna mozaika, trafnie nazywana dziś „Rzeczpospolitą Akademicką”. Nie inaczej było na Uniwersytecie Poznańskim. Różny oczywiście był profil tych organizacji, sposób zarządzania, liczebność, statutowe cele działalności, zajmowana pozycja, a zwłaszcza posiadane wpływy. Wśród nich możemy wyróżnić organizacje samopomocowe, naukowe, towarzyskie, środowiskowe, ideowo-wychowawcze, sportowe religijne czy artystyczne. Niewątpliwie studenci mieli w czym wybierać. Oczywiście z wyjątkiem młodzieży pochodzenia żydowskiego, bo dla Żydów do zdecydowanej większości z nich drzwi były zamknięte.
Czy to oznacza, że wszystkie te organizacje miały charakter antysemicki?
Lektura zgromadzonych w Archiwum UAM statutów korporacji akademickich i kół naukowych jest porażająca. Na Uniwersytecie Poznańskim funkcjonowało przed wojną około trzydziestu korporacji akademickich a zatem studenckich organizacji towarzyskich o profilu ideowo-wychowawczym. Większość z nich czarno na białym odnotowała w swoich statutach, że osoby pochodzenia żydowskiego nie miały prawa członkostwa bez względu na wyznawaną religię. To był zwykły rasizm. Korporacje nie przyjmowały również kobiet, zaś ideowo - te poznańskie - hołdowały głównie nacjonalizmowi. Innymi słowy polonocentryzm, antysemityzm, seksizm składały się na korporancki etos. Jednakże studentów i studentek pochodzenia żydowskiego nie przyjmowano również do wielu kół naukowych na Uniwersytecie Poznańskim. Na przykład do Koła Leśników, Koła Przyrodników, Koła Chemików. Długo można wymieniać. W statucie Koła Polonistów UP zadbano wszak o feminatywy - „Członkami koła mogą być studenci(tki) i wolni słuchacze(czki) polonistyki U.P. z wyjątkiem osób pochodzenia żydowskiego”.
Cały artykuł dostępny na uniwersyteckie.pl
tekst: Magda Ziółek
fot.: Adrian Wykrota
