W ostatnich miesiącach przedstawiciele wszystkich EPICURowych uniwersytetów przygotowali nowy wniosek, który został złożony w Komisji Europejskiej. Wykorzystując wszystkie doświadczenia, sukcesy i porażki, EPICUR ma szansę na dalsze finansowanie.
W funkcjonowaniu uniwersytetów w ostatnich latach zaszły olbrzymie zmiany. W krótszej perspektywie czasu wywołała je pandemia COVID-19, która zmusiła uczelnie do wprowadzenia nauczania zdalnego, ale także przemodelowania w wielu aspektach zarządzania uczelnią w oparciu o techniki cyfrowe.
Bezpośrednio przed wybuchem pandemii Komisja Europejska zapoczątkowała pilotażową inicjatywę, prowadzącą do powstania uniwersytetów europejskich, będących w istocie konsorcjami kilku uczelni narodowych, które miały rozpocząć długi proces tworzenia nowego rodzaju uczelni wyższej. Już wówczas nacisk położony został na umiędzynarodowienie nauczania i badań, ale w wyraźnie europejskim kontekście. Dlatego też termin „internacjonalizacja” zastąpiony został bardziej stosownym terminem „europeizacja”. Biorąc pod uwagę średniowieczne korzenie uniwersytetu cały ten projekt był w dużym stopniu powrotem do realiów pierwszych wieków istnienia szkół wyższych, choć bez wątpienia zupełnie odmienny był już kontekst kulturowy i ekonomiczny.
Unia Europejska przyjęła kilka programów, których celem nadal pozostaje głębsza integracja tej rzeczywistej wspólnoty. W granicach Unii Europejskie funkcjonuje obecnie blisko 5 000 instytucji szkolnictwa wyższego, w których naukę pobiera 17,5 mln studentów, pracuje 1,35 mln wykładowców oraz 1,17 mln naukowców. Z doświadczeń ponad trzech dekad istnienia programu ERASMUS skorzystało ponad 10 milionów młodych Europejczyków, co stanowi około pięciu procent wszystkich studiujących w tym czasie. Rozwijając tzw. proces boloński przyjęto założenia Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego. By stworzyć prawne podstawy do głębszej integracji Unia Europejska podjęła decyzje o powstaniu Europejskiej Przestrzeni Badawczej (European Research Area) oraz Europejskiego Obszaru Edukacji (European Education Area) w synergii z Europejskim Obszarem Szkolnictwa Wyższego.
Widoczna była potrzeba zbadania w praktyce szans na taką pogłębioną integrację europejską, by przejść od dyskusji koncepcyjnych do tworzenia procesów zarządzania i ich wdrażania. W takim celu m.in. powstała inicjatywa uniwersytetów europejskich, która w jasny i klarowny sposób została przedstawiona przez prezydenta Francji Emmanuela Macrona w jego przemowie wygłoszonej na uniwersytecie sorbońskim we wrześniu 2017 r. Ogłoszony wkrótce konkurs zakończył się powstaniem pierwszych 17 konsorcjów (2019), do których rok później dołączyło kolejnych 24. Wśród laureatów pierwszego konkursu znalazło się także konsorcjum, do którego należał UAM. W ten sposób rozpoczęliśmy pilotażowe trzy lata w ramach inicjatywy EPICUR.
tekst: prorektor UAM prof. Rafał Witkowski
fot. Adrian Wykrota
