O tym, jak wdrażana jest ustawa 2.0 na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu pisze JM Rektor prof. dr hab. Andrzej Lesicki.
Jak pisałem już w październikowym numerze Życia Uniwersyteckiego, naszauczelnia w roku swego stulecia przygotowuje się do przełomowych zmian porządku prawnego, zdeterminowanych nową ustawą „Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce” oraz ustawą zawierającą przepisy wprowadzające – obie one weszły w życie 1 października 2018 r.
Cele, założone przez twórców nowych rozwiązań, są oczywiście szczytne. To reforma systemu szkolnictwa wyższego i nauki oraz zwiększenie efektywności nauki w Polsce. Pozwolę sobie przybliżyć Państwu najistotniejsze, moim zdaniem, szczegóły tej zmiany.
Ustawa 2.0 wymienia jedynie trzy organy w strukturze uczelni, tj. rektora, senat i radę uczelni. Zarządzający uczelnią rektor zyskuje większą możliwość kształtowania jej polityki. Do jego zadań należeć ma m.in. reprezentowanie uczelni, zarządzanie nią, przygotowywanie projektu statutu oraz projektu strategii uczelni, sprawozdawanie realizacji strategii uczelni, polityka kadrowa, tworzenie szkół doktorskich oraz prowadzenie gospodarki finansowej. Rektor przygotowuje też regulamin organizacyjny uczelni, określający jej strukturę organizacyjną. Na mocy ustawy funkcję rektora będę pełnić do końca kadencji (tj. do 31 sierpnia 2020 r.). Kolejnego rektora wybierać będzie kolegium elektorów, a nie – jak pierwotnie zakładano – rada uczelni.
Obecny Senat swą funkcję pełnić będzie także do końca kadencji. Nowy Senat UAM, zgodnie z Ustawą 2.0, tworzyć będą: profesorowie (co najmniej 50 procent składu), nauczyciele akademiccy i inni pracownicy (minimum 25 procent) oraz studenci i doktoranci (co najmniej 20 procent składu). Istotna zmiana polega na tym, że do grona senatorów nie wejdą z urzędu ani dziekani, ani prorektorzy, którzy jednak do jego składu mogą zostać wybrani. Do zadań senatu (także obecnego) należą m.in.: uchwalanie statutu i regulaminu studiów, uchwalanie strategii uczelni, powoływanie i odwoływanie członków rady uczelni, opiniowanie kandydatów na rektora, przeprowadzanie oceny funkcjonowania uczelni, formułowanie rekomendacji dla rady uczelni i rektora, nadawanie stopni doktora i doktora habilitowanego oraz tytułu doktora honoris causa, ustalanie programów studiów i programów kształcenia w szkołach doktorskich, a także określanie sposobu i trybu potwierdzania efektów uczenia się.
Nowym organem publicznej szkoły wyższej jest rada uczelni, działająca obok rektora i senatu. Na listopadowym posiedzeniu senatu postanowiliśmy, iż radę ma tworzyć 9 osób, 8 wybieranych przez senat oraz – z urzędu – przewodniczący samorządu studenckiego. Nasza uchwała określa również proporcje składu rady: spośród 8 jej członków połowę stanowić będą osoby spoza Uniwersytetu, pozostałe osoby będą związane etatowo z UAM. To rezultat dyskusji, jaką kwestia powołania rad uczelni, wywołała w środowisku szkół wyższych. Resort nauki ostatecznie zgodził się ograniczyć znaczenie tego gremium w stosunku do swoich pierwotnych propozycji. I tak, ostatecznie prawo stanowi, że osoby spoza danej uczelni stanowią co najmniej 50 procent składu jej rady. Do 30 czerwca 2019 roku Senat dokona wyboru rady spośród kandydatów zgłoszonych przez rektora. Swoje propozycje, zanim przedstawię je senatowi, zamierzam przedyskutować i uzgodnić z zespołem prorektorów i dziekanów. Rada powołana po raz pierwszy ma mniejszy zakres kompetencji, sprowadzający się w zasadzie do dwóch zadań – zaopiniowania projekt statutu, a następnie przedstawienia senatowi do zaopiniowania kandydata lub kandydatów na urząd rektora w kadencji 2020-2024 (wyboru dokona, jak napisałem wyżej, kolegium elektorów). Kadencja pierwszej rady trwać będzie do 31 grudnia 2020 roku. Nowy senat wybierze kolejną radę już na pełną, czteroletnią kadencję rozpoczynającą się od 1.01.2021 r. Do zadań rady, począwszy od tego momentu, należeć będzie także opiniowanie projektu strategii uczelni oraz sprawozdania rektora z realizacji strategii uczelni, a także monitorowanie gospodarki finansowej i zarządzania uczelnią. Rada będzie składać senatowi roczne sprawozdania ze swej działalności. Nie będzie miała jednak, zgodnie z przyjętą poprawką, wyłączności na wysuwanie kandydatów na rektora. Uczelnia może bowiem w statucie wskazać również inne podmioty, uprawnione do wskazywania kandydatów. Wysokość miesięcznego wynagrodzenia członków rady (nie przysługuje ono przewodniczącemu samorządu studenckiego) określi senat, przy nie może ono przekroczyć kwoty 67 procent minimalnego wynagrodzenia profesora (wynosi ono obecnie 6410 zł).
Od kilkunastu tygodni toczą się już prace nad nowym statutem naszej uczelni. Nazywamy go Statutem 2.0, gdyż ma być aktem prawnym uzupełniającym Ustawę 2.0. Tak było i poprzednio, ale nowa ustawa znacznie więcej spraw pozostawia do uregulowania zapisom statutu, który określi wszystkie najważniejsze kwestie dotyczące działania UAM. Sprecyzujemy w nim m.in. kategorie jednostek organizacyjnych tworzących strukturę uczelni. Wskazane zostaną także stanowiska kierownicze oraz organy, którym powierzone będzie nadawanie stopni doktora i doktora habilitowanego. Statut określi wreszcie skład senatu i kolegium elektorskiego, a także tryb ich powoływania.
W świetle nowych przepisów funkcjonowanie uniwersytetów będzie koncentrować się wokół dyscyplin uprawianych na uczelni, a nie – jak dotąd – wokół podstawowych jednostek organizacyjnych, jakimi są do 30 września 2019 r. wydziały. Ustawa zniosła tę kategorię jednostek w strukturze uczelni, nie przewiduje także funkcji dziekana jako organu jednoosobowego ani rady wydziału jako organu kolegialnego. Nie oznacza to jednak, że wydziałów, ich rad i dziekanów nie będzie. Utworzymy je na mocy statutu.
Zachęcamy do przeczytania całego artykułu na uniwersyteckie.pl
