Profesor Sylwia Adamczak-Krysztofowicz i prof. Anna Szczepaniak-Kozak z Wydziału Neofilologii od lat zajmują się mową nienawiści. Rasizm i ksenofobia to główny temat międzynarodowego projektu badawczego RADAR, w którym uczestniczyły reprezentując UAM. Program jest postrzegany jako praca o przełomowym znaczeniu dla językoznawczych badań zachowań rasistowskich i ksenofobicznych. Rozmawia Krzysztof Smura.
Radar zaczął skanować zachowania i mowę nienawiści w 2014 roku. Czy po pięciu latach od chwili podjęcia rękawicy możemy powiedzieć, że wiemy już wszystko?
Prof. Adamczak-Krysztofowicz: - Temat nie został zamknięty. Badania tak naprawdę rozpoczęliśmy wtedy, gdy tematyka mowy nienawiści nie była w Polsce zbyt nagłośniona. Wyprzedzali nas Włosi. To oni wyszli z propozycją stworzenia projektu unijnego. UAM wszedł do niego jako jeden z dziewięciu partnerów.
Prof. Szczepaniak-Kozak: - Projekt powstał z inicjatywy prof. Gabrielli Klein, głównego koordynatora projektu, która była oburzona wyrokami wydawanymi przez sądy i pobłażliwym traktowaniem posługiwania się wyraźnie rasistowskimi wyrazami, kierując się ich podstawowym znaczeniem. To był projekt, który miał uświadomić sędziom, że nazwanie kogoś ,,czeczeńskim ścierwem’’ nie jest cytatem z Sienkiewicza.
A-K: Radar stworzył pewne narzędzia do badania mowy nienawiści wyrażanej werbalnie i niewerbalnie i przez dwa lata badał ją we wszelkich możliwych przejawach. Oprócz analizy komunikacji zespół RADAR przeprowadził wywiady i stworzył narzędzia badawcze. Mamy je dziś na potrzeby prowadzenia badań mowy nienawiści wobec na przykład ofiar ataków o podłożu rasistowskim i ksenofobicznym. Mamy też wypracowane narzędzia do analizy graffiti, komunikacji on-line, postów, i wyroków sądowych. Korzystamy z nich. Wykorzystujemy pokłosie projektu do dalszych prac nad mową nienawiści. W ostatnich dwóch latach zauważyłyśmy bardzo duże zainteresowanie RADAR-em w Poznaniu i regionie poznańskim, a od ubiegłego roku jesteśmy regularnie zapraszane na wykłady plenarne i kongresy. Największym do tej pory był Ogólnopolski Kongres Oświatowy, gdzie dyskutowano o problemach związanych z wielokulturowością w szkole.
Cała rozmowa dostępna na Uniwersyteckie.pl
fot. Adrian Wykrota