Idea utworzenia uniwersytetów europejskich rodziła się podczas wspólnych posiedzeń konferencji rektorów uczelni francuskich i niemieckich już co najmniej kilka lat wcześniej, zanim prezydent Francji, Emanuel Macron, ogłosił ją 26 września 2017.
W wygłoszonym na paryskiej Sorbonie przemówieniu wezwał do zawiązania do 2024 dwudziestu federacji tworzących „uniwersytety europejskie”. Apel prezydenta Macrona został zaaprobowany 17 listopada 2017 podczas spotkania przywódców państw Unii Europejskiej, a następnie 14 grudnia 2017 przez Komisję Europejską. Przyjęte wówczas założenia fazy pilotażowej skupiały się wokół utworzenia konsorcjów uniwersytetów, których głównych zadaniem ma być wypracowanie długofalowych instytucjonalnych, organizacyjnych, prawnych rozwiązań, które następnie będą mogły być zaproponowane innym federacjom jako modelowe, prowadzące do zawiązania kolejnych „uniwersytetów europejskich”. W początkach 2018 uruchomiony został projekt „European Universities Initiatives”, a procedura konkursowa nawiązywała do zasad działania European Research Council (ERC). Komisja Europejska postanowiła, że realizacja projektu w fazie pilotażowej może rozpocząć się najwcześniej we wrześniu 2019 r., zaś pełne finansowanie projektów edukacyjnych i badawczych może rozpocząć się we wrześniu 2021 po przyjęciu nowego budżetu Unii Europejskiej.
Wiele uczelni wykorzystało już istniejące powiązania, także w ramach programu ERASMUS Plus, by utworzyć nowe konsorcja. Inne uniwersytety zdecydowały się rozszerzyć już funkcjonujące konsorcja o kolejne uczelnie albo wykorzystać zdobyte doświadczenia, by utworzyć nowe federacje.
Jeszcze w 1989 uniwersytety w Bazylei, Freiburgu, Karlsruhe, Strasbourgu i Muhlouse zawiązały porozumienie, tworząc federację nadreńskich uczelni znaną jako EUCOR. W 2015 uzyskała ona niezależną osobowość prawną w ramach Unii Europejskiej jak European Grouping of Territorial Cooperation (EGTC), inicjując od 1 stycznia 2016 „European Campus”, będący formą instytucjonalnej współpracy transgranicznej i ściślejszej integracji uczelni. By wzmocnić instytucjonalnie i prawnie działające już porozumienie pięciu nadreńskich uczelni, premier rządu Badenii-Wirtenbergii Winfried Kretschmann i przedstawiciele władz francuskich: Nathalie Loiseau, Jean Rittner oraz Sophie Béjean podpisali 12 kwietnia 2018 deklarację potwierdzającą ten kierunek działań, gwarantując jednocześnie fundusze na realizację nowego projektu związanego z zawiązaniem „uniwersytetu europejskiego”.
Cały tekst dostępny na Uniwersyteckie.pl
tekst: prof. Rafał Witkowski
fot. C. Schröder Université de Strasbourg
