Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu ma w swoich zbiorach ponad 3 miliony woluminów. Nie wszystkie są dostępne tylko na miejscu, w budynku przy ul. Ratajczaka 38/40 w Poznaniu. Niektóre z nich można znaleźć w… Internecie, a dokładnie w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej: https://www.wbc.poznan.pl/.
To wspólna inicjatywa poznańskiego środowiska akademickiego, której uczestnikami są biblioteki naukowe i publiczne miasta Poznania przy wsparciu programistycznym Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego. Założeniem projektu, który trwa nieustannie od 20 lat, jest stworzenie dostępu internetowego do czterech typów zasobów: edukacyjnego (skrypty, podręczniki i monografie naukowe), dziedzictwa kulturowego (wybrane zabytki piśmiennictwa), regionaliów (piśmiennictwa dotyczącego Poznania i Wielkopolski) oraz muzykaliów (nut i piśmiennictwa związanego z muzyką).
- Wszystko zaczyna się od wytypowania materiałów, które chcemy rzeczywiście zdigitalizować i upowszechnić, bo to nasz główny cel – mówi Jolanta Noskowiak, kierowniczka Oddziału Ochrony Zbiorów i Pracowni Digitalizacji Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. I dodaje - To czasochłonny proces, często są to materiały bardzo zniszczone, tylko te dobrze zachowane digitalizuje się szybko. Wszystko zależy też od formatu. Jeśli materiał jest skłonny do przedarć lub sklejony, bywa dramatycznie – dodaje Jolanta Noskowiak. Często pracę nad tytułem trzeba przerwać, aby skorzystać z pomocy Pracowni Restauracji Książki.
Zespół Pracowni Digitalizacji pracuje na dwóch specjalnych skanerach do różnych formatów, które używają zimnego światła, aby nie uszkodzić starszych publikacji. Najcenniejsze zbiory BUP znajdują się w Oddziale Zbiorów Specjalnych. To właśnie tam dokonywana jest selekcja tytułów, które powinny zostać zdigitalizowane.
- W pierwszej kolejności cyfryzujemy zbiory najrzadsze, najcenniejsze i najstarsze, a także najbardziej narażone na destrukcyjny wpływ przemijającego czasu. Zdigitalizowane są również wszystkie obiekty stanowiące część Narodowego Zasobu Bibliotecznego – mówi dr hab. Rafał Wójcik, kierownik Oddziału Zbiorów Specjalnych BUP. – Obecnie w ramach dwóch grantów z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki (SON) opracowujemy i skanujemy kilkaset inkunabułów, czyli najstarszych druków wydanych pomiędzy Gutenbergiem a rokiem 1500, a także digitalizujemy cenne dokumenty życia społecznego, czyli ulotki, programy, afisze oraz inne druki ulotne związane z przedwojenną historią Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zaś w najbliższych miesiącach ze środków pozyskanych z Urzędu Marszałkowskiego (Fundusze Europejskie dla Wielkopolski) BUP będzie budować platformę cyfrową zbiorów specjalnych Mirabilium Collectio.
Jak opracować obiekt, który powinien zostać zdigitalizowany? Na to pytanie odpowiada Jakub Łukaszewski, starszy bibliotekarz z Pracowni Starych Druków Oddziału Zbiorów Specjalnych BUP:
- Przy opracowaniu należy podać podstawowe elementy opisu bibliograficznego, takie jak: autor dzieła, tytuł, tytuł uproszczony. Następnie ustalamy adres wydawniczy danej pozycji, datę wydania, opis fizyczny egzemplarza, objętość, liczbę stron numerowanych i nienumerowanych. Opracowanie zawiera także informację, czy jest to zapis nutowy, czy znajdują się w nim ilustracje i jaki jest ich rodzaj.
- Dzisiaj studenci będą z niedowierzaniem tego słuchać, ale pamiętam, że w latach siedemdziesiątych czekało się w kolejce na numerek w szatni – wspomina dr hab. Artur Jazdon z Pracowni Regionalnego Zasobu Bibliotecznego Oddziału Zbiorów Specjalnych. - Szatnia rozdawała numerki, dzięki którym można było dostać się do czytelni. Dwadzieścia lat temu, kiedy rozpoczynaliśmy proces digitalizacji, zaczęliśmy również kupować czasopisma elektroniczne. Mówiliśmy wtedy studentom, że nie muszą przychodzić do Biblioteki, że mogą czytać te czasopisma w domu. To się trochę na nas zemściło. Jednak musimy pamiętać, że nadrzędnym celem jest dla nas dostępność dla czytelników, a oni często już nawet nie wiedzą, gdzie fizycznie mieści się Biblioteka – kończy dr hab. Artur Jazdon.
Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu umieściła w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej niemal 3900 tytułów i około 8000 woluminów, zgromadzonych w ponad 2,5 mln plików, zajmujących ponad 52 terabajty danych, co stanowi 46% wszystkich udostępnionych w bibliotece cyfrowej publikacji. Dzięki ogromnej pracy wszystkich osób zaangażowanych w rozwój WBC, m.in. pracowników BUP, ten zbiór nieustannie się powiększa.
fot. Przemysław Stanula
