Nagrodę Narodowego Centrum Nauki w dziedzinie nauk o życiu otrzymał prof. Michał Bogdziewicz z Wydziału Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wręczenie wyróżnień odbyło się 12 października w Krakowie.
– Wiemy, jak drzewa rosną i jak umierają, a bardzo mało o tym, jak się rodzą. Takie dane bardzo trudno zgromadzić – mówi prof. Michał Bogdziewicz. Badacz z UAM zajmuje się ekologią lasów, biologią lat nasiennych (czyli takich w których drzewa produkują wyjątkowo dużo nasion) i wpływem zmian klimatu na reprodukcję drzew.
Prof. Michał Bogdziewicz, mimo krótkiego stażu w nauce (doktoryzował się w 2017 roku, a habilitację uzyskał w 2020 roku), jest już uczonym światowego formatu. Opublikował kilkadziesiąt artykułów w najlepszych czasopismach naukowych (np. PNAS, Nature Plants, Current Biology, Ecology Letters).
Badacz jest laureatem konkursu o Starting Grants Europejskiej Rady ds. Badań i pięciu grantów NCN, stypendystą NAWA, a w przeszłości także MNiSW i FNP. Odbył szereg zagranicznych staży naukowych. Jest laureatem Nagrody Naukowej miasta Poznania. Wiosną tego roku jako pierwszy Polak otrzymał Tansley Medal dla wybitnych naukowców na początku kariery, jedno z najważniejszych wyróżnień na świecie dla biologów zajmujących się roślinami. Do Nagrody NCN zgłosiło go aż pięciu naukowców.
Nagroda NCN jest najbardziej prestiżową nagrodą naukową przyznawaną badaczkom i badaczom, którzy nie przekroczyli 40. roku życia i pracują w Polsce. Przyznawana jest w trzech obszarach nauk: humanistycznych, społecznych i o sztuce, ścisłych i technicznych oraz o życiu. Podstawowym kryterium, jakim kieruje się komisja oceniająca osiągnięcia kandydatów, jest ich doskonałość naukowa i międzynarodowa rozpoznawalność.
Żeby poznać, jak drzewa rosną w różnych warunkach i jak wpływają na nie zmiany klimatu, można wywiercić rdzenie i zmierzyć, jak one rosły nawet sto, czy dwieście lat temu. Żeby sprawdzić, jak drzewo produkuje nasiona, trzeba co roku – przez kilkadziesiąt lat – jechać w to samo miejsce. Ze względów logistycznych przez długi czas kwestią reprodukcji drzew w ekologii lasu nikt się nie zajmował. – Przyjęto za fakt, że nasiona po prostu są – mówi prof. Michał Bogdziewicz. Monitoringi rozpoczęto dopiero trzydzieści – czterdzieści lat temu.
Prof. Bogdziewicz należy do pierwszego pokolenia naukowców, które tę lukę w ekologii lasu dotyczącą reprodukcji drzew wypełnia. Badacz jest autorem kilkudziesięciu prac pokazujących złożoność procesów związanych z występowaniem lat nasiennych i wpływu na nie zmian klimatu. Opisał m.in. w jaki sposób ocieplenie klimatu zmienia wzorce produkcji nasion przez buka zwyczajnego, wykazując, że coraz więcej nasion niszczonych jest przez owady czy niezapylanych – co może zagrażać naturalnym odnowieniom drzew. Buk to jeden z ważniejszych, lasotwórczych gatunków drzew, kluczowy dla ekosystemów i gospodarki leśnej.
Fot. Adrian Wykrota
Fot. NCN/Michał Łepecki
