W grudniu br. dobiegnie końca realizacja projektu rozwojowego DARIAH-PL, którego partnerem był m.in. nasz Uniwersytet. Jako część europejskiej sieci DARIAH (Digital Research Infrastructure for the Arts and Humanities), konsorcjum DARIAH-PL tworzy, rozwija i utrzymuje cyfrową infrastrukturę badawczą dla humanistyki i nauk o sztuce Dariah.lab, która wpisana została na Polską Mapę Infrastruktury Badawczej w obszarze nauk społecznych i humanistycznych.
Dariah.lab przeznaczone jest dla podmiotów publicznych prowadzących badania naukowe (np. uczelnie, instytuty badawcze), podmiotów mogących wykorzystać infrastrukturę i dane do realizacji swojej misji (np. publicznych i prywatnych instytucji kultury i sztuki, a także organizacji pozarządowych upowszechniających dane kultury) oraz dla przedsiębiorstw (np. do prowadzenia prac B+R w zakresie modelowania historii lub jej wykorzystania w edukacji). Służy pozyskiwaniu, przechowywaniu i integracji danych o kulturze z zakresu nauk humanistycznych i społecznych oraz przetwarzaniu, wizualizacji i udostępnianiu zasobów cyfrowych.
Infrastruktura umożliwia pracę z materiałami multimedialnymi obejmującymi zasoby tekstowe, muzyczne, wizualne i przestrzenne (np. zabytki). Dostęp do tych zasobów możliwy jest w formie indywidualnych obiektów, zespołów lub zbiorów (np. danych multimodalnych) oraz semantycznej sieci powiązań tychże obiektów. W rezultacie realizacja interdyscyplinarnych badań, wymagających wykorzystania różnorodnych materiałów, jest znacznie łatwiejsza, a także silniej powiązana z podmiotami gospodarczymi.
Moduły Dariah.lab na UAM
Na UAM powstało sześć modułów infrastruktury cyfrowej Dariah.lab. Są to:
Korpus multimodalny Multico i studio rozwijany na Wydziale Neofilologii i koordynowany przez prof. Macieja Karpińskiego. Obejmuje m.in. zbiór nagrań audio i wideo wraz z opisem ruchu ich uczestników. Mowa tu o np. nagraniach z konferencji, posiedzeń Sejmu oraz telewizyjnych rozmowach na temat sportu. Od kilku miesięcy trwa pozyskiwanie danych multimodalnych, równolegle wyposażane jest profesjonalne studio w Collegium Novum.
Węzeł Filologiczny koordynowany przez prof. Mirosława Wobalisa kładzie nacisk na wytworzenie narzędzi do badań literaturoznawczych i językoznawczych. W module powstają m.in. narzędzia do głębokiej analizy źródeł, mapowania i wizualizacji dzieł literackich czy tworzenia i badania literatury elektronicznej. W zakresie pozyskiwania źródeł zdigitalizowano już ok. 10 tysięcy stron „Kaliszanina”, czasopisma ukazującego się w XIX w. w zaborze rosyjskim i dostępnego dotychczas jedynie w małych wycinkach.
Narzędzia i korpus HANOI to moduł służący m.in. do analizy i gromadzenia notatek tłumaczy. Tłumacze symultaniczni i konferencyjni, którzy pracują w bardzo szybkim tempie, używają specyficznego systemu notowania. Zespół działający przy Wydziale Anglistyki i kierowany przez dr Annę Jelec tworzy narzędzia do analizy tych zapisów. Dzięki nim tłumacz będzie mógł np. otrzymać rekomendację, jak zwiększyć swoje kompetencje.
Moduł Linguomusa to narzędzia do badań muzyki, mowy, gestu, koordynowany przez prof. Piotra Podlipniaka powstaje w Instytucie Muzykologii na Wydziale Nauk o Sztuce. W jego ramach trwa zarówno dostosowanie pomieszczeń na potrzeby przyszłego laboratorium, jak i np. zakup i konfiguracja aparatury, która pozwoli na rejestrację parametrów fizjologicznych uczestników badań. Jednocześnie powstaje oprogramowanie do automatycznej analizy nagrań oraz tzw. baza przebiegów muzycznych.
Archiwum Audiowizualne pod kierownictwem dr Kamili Kłudkiewicz cyfryzuje zgromadzone na Wydziale Nauk o Sztuce unikalne zbiory obejmujące ok. 40 tysięcy elementów (reprodukcji dzieł sztuki), a także dokumenty i nagrania dźwiękowe. Dla modułu zakupiono również sprzęt do odtwarzania zbiorów.
Narzędzia datowania, normalizacji, wyszukiwania w tekstach są tworzone na Wydziale Matematyki i Informatyki pod okiem prof. Krzysztofa Jassema. Jednym z nich jest oprogramowanie do automatycznej diachronicznej normalizacji tekstów polskich. Pozwala ono „uwspółcześnić” teksty historyczne, tłumacząc je na język, jakim się dziś posługujemy. Inne narzędzia będą służyć do np. datowania tekstów czy wyszukiwania informacji.
Otwarte seminarium „Sezon na humanistykę cyfrową”
Jednym z wydarzeń kończących projekt będzie otwarte seminarium, które odbędzie się w dniach 21-22 listopada br. w Auli Lubrańskiego w Collegium Minus UAM. W ramach seminarium poznańscy partnerzy – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Politechnika Poznańska, Instytut Badań Literackich PAN oraz Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe – zaprezentują efekty swoich prac.
Na wydarzenie obowiązuje rejestracja. Więcej informacji o seminarium, program oraz link do rejestracji znajdziesz na stronie wydarzenia: https://lab.dariah.pl/seminarium/