W 2020 roku UAM będzie gościł uczestników Światowego Kongresu Międzynarodowej Komisji Historyków Wojskowości. Jego organizatorem jest Zakład Historii Wojskowej UAM, który we wtorek, 3 grudnia w Collegium Minus, obchodził 50-lecie istnienia. Zakład był pierwszą cywilną jednostką naukową w kraju zajmującą się badaniami historyczno-wojskowymi. Początki i to, co działo się w ciągu tych lat wspomina jego wieloletni kierownik, prof. Zbigniew Pilarczyk.
- Za twórcę poznańskiego ośrodka badań historii militarnej, przede wszystkim dotyczącej ziem polskich, uznawany jest profesor Benon Miśkiewicz, który w roku 1953 na seminarium magisterskim prowadzonym przez prof. Gerarda Labudę zgłosił chęć napisania pracy pod tytułem „Obrona polskiej granicy zachodniej w okresie wczesnofeudalnym”. Praca ta została obroniona w 1955 r. W roku akademickim 1962–1963 po raz pierwszy uruchomiono seminarium magisterskie z dziejów wojskowości, a krótko potem, bo w roku 1965, powstał w Katedrze dwuosobowy zespół (dr B. Miśkiewicz i mgr Karol Olejnik) zajmujący się historią wojskowości. Dzisiaj, z perspektywy czasu, można stwierdzić, że stało się to początkiem budowania szkoły badań historyczno-wojskowych – wspomina prof. Pilarczyk.
Popularność seminarium magisterskiego i doktorskiego, a także aktywność naukowa pracowników doprowadziły w 1969 r., do powołania Zakładu Historii Wojskowości. Bardzo ważnym wyrazem tej aktywności było przygotowanie i opublikowanie pełnej monografii problematyki związanej z obroną polskiej granicy zachodniej od czasów piastowskich do końca XVIII w. Pierwszym kierownikiem Zakładu został doc. Benon Miśkiewicz, a pracownikami: dr Karol Olejnik i mgr Aleksandra Kubiak. - Od pierwszych lat swego istnienia zakład skupiał wokół siebie sporą grupę współpracowników, w pierwszych latach w dużej części oficerów – wykładowców poznańskich szkół oficerskich. Do najcenniejszych inicjatyw pracowników Zakładu należy ukazujące się od 1975 roku czasopismo „Studia nad dziejami Polskiej Historiografii Wojskowej”, którego dwudziesty numer ukaże się jeszcze w tym roku. Od wielu lat realizowane są także dwie serie wydawnicze: „Historia Militaris”, w której warto zwrócić uwagę na cykl zatytułowany „Wybrane problemy badawcze polskiej historii wojskowej”, zawierający teksty historyków z całej Polski zajmujących się historią militarną oraz „Scripta Militaris” z podręcznikami dla studentów. Długoletnia współpraca pracowników Zakładu z rekonstruktorami zaowocowała Międzynarodową Konferencją Naukową Dziejów Ludów Morza Bałtyckiego „Mare Integrans” organizowaną od 2005 roku wspólnie z władzami Wolina i organizatorami „Festiwalu Słowian i Wikingów” – mówi prof. Pilarczyk.
Niezwykle ważny dla Zakładu jest projekt dydaktyczny realizowany od 2003 r. Liczne uczestnictwo studentów historii na seminariach skłoniły pracowników zakładu do przygotowania programu dydaktycznego „Historia wojskowości”. Do roku akademickiego 2018–2019 specjalność ukończyło 320 studentów. Od 2017 roku Zakładem kieruje prof. Maciej Franz. Pracownicy przywiązują dużą wagę do tego, aby absolwenci otrzymali szerokie kompetencje zawodowe. Zakład jest inicjatorem powołania Ogólnopolskiego Forum Historyków Wojskowych, które służy wymianie informacji o prowadzonych badaniach i wyznaczaniu kierunków na przyszłość. Pierwsze spotkanie odbyło się 6 grudnia 1994 r. w Instytucie Historii UAM. Do tej pory odbyło się czternaście takich zjazdów.
