Kosmos Szekspira: między historią astronomii a humanistyką cyfrową - wykład prof. Jarosława Włodarczyka

Prof. dr hab. Jarosław Włodarczyk jest historykiem astronomii, dyrektorem Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, członkiem towarzystw naukowych (w tym członkiem korespondentem  l’Académie Internationale d’Histoire des Sciences i Polskiego Towarzystwa Astronomicznego), redaktorem naczelnym serii wydawniczych: "Studia Copernicana", "Biblioteka Klasyków Nauki" i "Bibliotheca Heveliana". W obszarze jego zainteresowań badawczych, obok zagadnień związanych z dziejami astronomii (omawianych między innymi w licznych artykułach na łamach „Journal for the History of Astronomy”), ważne miejsce zajmują powiązania między historią nauki a historią kultury oraz relacje między naukami przyrodniczymi i naukami humanistycznymi. Jego publikacje wszechstronnie naświetlają związki astronomii z literaturą polską oraz z literaturą powszechną, a wyrazem tego są książki: Księżyc w nauce i kulturze Zachodu (2012), Wędrówki niebieskie, czyli Wszechświat nie tylko dla poetów (1999), Tajemnica Gwiazdy Betlejemskiej , Sherlock Holmes i kod wszechświata (2006), Astrologia. Historia, mity, tajemnice (2008).

"Wiedza naukowa u najwybitniejszych twórców - zauważał w jednym z wywiadów Prof. Jarosław Włodarczyk -  często stanowiła istotny element ich kultury ogólnej. Oni zadawali sobie trud poznania świata istniejącego i odbicia tej wiedzy w świecie, który sami tworzyli. Dobitny tego przykład stanowi Boska Komedia Dantego, która jest też wykładem XIV-wiecznej kosmologii. [...] Jeżeli natomiast chcemy zrozumieć historiozofię Zygmunta Krasińskiego, pokazaną choćby w poemacie Przedświt, musimy poznać astronomię Williama Herschela. Nasz wieszcz odtworzył bowiem na sposób poetycki kosmos Herschela z drabiną coraz bardziej skomplikowanych i ewoluujących ciał niebieskich: od planet przez Drogę Mleczną po podobne do niej systemy gwiezdne. Nie mniejszą wiedzę z nauk ścisłych miał Witkacy, który zamieszczał w powieściach małe traktaty na temat fizyki współczesnej albo astronomii. Nierzadko jednak wykorzystywał ją do prześmiewczych zabaw intelektualnych, np. wprowadzając postaci o nazwiskach, które są przetworzonymi nazwami ciał niebieskich. [...] Jak rozległa była wiedza Bolesława Prusa o osiągnięciach współczesnej mu nauki, przekonuje powieść Emancypantki, gdzie całe fragmenty poświęcono odkryciom nauk ścisłych i przyrodniczych. Autor Lalki napisał też opowiadanie Przy księżycu, w którym – bazując na popularnej wówczas teorii, wedle której Księżyc oderwał się od wirującej młodej Ziemi, jako „bąbel materii” – porównuje stosunki międzyludzkie do relacji między Ziemią a młodym Księżycem (Historyk nauki wstaje z fotela. Z Jarosławem Włodarczykiem rozmawia Anna Mateja, "Znak" 2014, nr 5)