Zapraszamy na kolejne spotkanie Szkoły Nestorów Nauki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wykład pt. „Kwanty i filozofia” wygłosi prof. dr hab. Antoni Szczuciński.
Spotkanie odbędzie się 19 listopada 2025 r. o godz. 17.30 w Auli Lubrańskiego, Collegium Minus UAM, ul. Wieniawskiego 1, Poznań. Wykład ma charakter otwarty i będzie również transmitowany online na kanale YouTube UAM (link do transmisji).
Wydarzenie stanowi część cyklu Szkoły Nestorów Nauki UAM, prezentującego refleksje wybitnych uczonych naszego Uniwersytetu nad współczesnymi problemami nauki, filozofii i kultury.
O Autorze
Antoni Szczuciński – dr hab., prof. senior UAM, b. kierownik Zakładu Filozofii Nauki w Instytucie Filozofii UAM, b. członek Komitetu Nauk Filozoficznych PAN. Jest mgr. fizyki, doktorat i habilitację uzyskał w ramach filozofii. Zajmuje się głównie filozofią fizyki, ale także szerzej filozofią nauki, filozofią przyrody, metodologią przyrodoznawstwa, a także niektórymi zagadnieniami filozofii społecznej.
Napisał 9 książek, w tym m.in.: Zasada nieoznaczoności a sprawdzanie praw mikrofizyki (1982), Filozofia kosmologii (1998, 2000), Realizm kwantowy? (1999), Dylematy demokracji samorządowej (2010).
Przygotował 11 prac zbiorowych, w tym m.in.: Wokół redukcjonizmu fizycznego (2017), Wokół Einsteina. Dylematy filozofów i fizyków (2009), Wokół kwantów i grawitacji (2006), Wokół myśli i działalności Karola Libelta (2004).
Napisał ok. 140 artykułów, w tym m.in. Integrations- und Spezialisierungstendenzen der Naturwissenschaft (1992), The transitional periods in the development of the quantum physics (2005), Jan Such's Dialectic Natural philosophy and philosophy of Natural Science, (2016), (w jęz. chińskim), O niektórych relacjach między matematyką i fizyką (2017), Między fizyką a filozofią. Dylematy filozofii Nielsa Bohra (2017), Idee samorządności w filozofii społecznej Karola Libelta (2022), Pierwsze wieki filozofii w Poznaniu (2025).
Organizator dwudziestu ogólnopolskich konferencji filozofii fizyki oraz kilkunastu związanych z Karolem Libeltem i filozoficznymi aspektami samorządności. Przewodniczył Komitetowi Organizacyjnemu X Polskiego Zjazdu Filozoficznego, największego w historii filozofii polskiej.
Promotor ponad 200 magistrów i 3 doktorów.
Wieloletni radny Rady Miasta Poznania (b. wiceprzewodniczący Rady, przewodniczący Komisji Kultury i Nauki), członek Rady Poznańskiego Centrum Dziedzictwa, b. przewodniczący Miejskiej Rady Seniorów, prezes Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania.
Plan wykładu
- Przełomowy rok 1925: W. Heisenberg, E. Schrödinger, W .Pauli, P. Dirac tworzą podstawy mechaniki kwantowej. Pojawia się niepodglądowy, sprzeczny z fizyką klasyczną i doświadczeniem potocznym obraz mikroświata.
- Dziwność teorii kwantowej: natychmiastowe przejścia, dualizm falowo-korpuskularny, nieoznaczoność niektórych parametrów, probabilistyczny charakter najważniejszych równań, splątanie kwantowe.
- Stare i nowe pytania filozoficzne. Demokryt 2500 lat temu o atomistycznej wizji świata, fizycy współcześni o kwantowej naturze rzeczywistości.
- Nowe pytania filozoficzne: o to co istnieje obiektywnie, o granice poznania, o determinizm, o prawomocność klasycznej logiki.
- Wielki spór filozoficzny Nielsa Bohra z Albertem Einsteinem. Realizm czy antyrealizm, konieczność czy losowość, subiektywizm czy obiektywizm?
- Czy nagroda Nobla z fizyki przyznana w roku 2022 za wyjaśnienie zjawiska splątania kwantowego kończy najważniejszy spór filozoficzny XX wieku?
- A może Albert Einstein miał rację i znajdziemy przyczynowe wyjaśnienie paradoksów kwantowych, może attosekundowe błyski laserów pozwolą „zobaczyć” to co zdawało się natychmiastowe jako naturalną zmienność.
- Optymizm poznawczy wykładowcy i analiza dziejów nauki skłaniają do oczekiwania nowej wielkiej rewolucji: rozpoznanie kwantowej natury człowieka może być zasadniczym krokiem do zrozumienia procesów poznawczych i sformułowania kwantowego przyrodoznawstwa.
Po wykładzie przewidziana jest dyskusja.