Zapraszamy na kolejne spotkanie Szkoły Nestorów Nauki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wykład pt. „Poznańska szkoła metodologiczna – działalność, paradygmat badawczy, osiągnięcia i oceny” wygłosi prof. Jan Grad z Instytutu Kulturoznawstwa Wydziału Antropologii i Kulturoznawstwa UAM.
Spotkanie odbędzie się 9 maja 2024 r. o godz. 17.00 w Auli Lubrańskiego, ul. Wieniawskiego 1, Poznań. Wykład ma charakter otwarty i będzie również transmitowany online na kanale YouTube UAM (link do transmisji).
O wykładzie
Celem wykładu jest przypomnienie znaczącej w polskiej humanistyce formacji badawczej, nazwanej „poznańską szkołą metodologiczną”, której analizy naukoznawcze przyniosły wiele oryginalnych a nawet nowatorskich ustaleń z zakresu teorii poznania naukowego, metodologii nauk empirycznych, a szczególnie – metodologii nauk humanistycznych.
Kształtowanie się zespołu i programu badawczego „logiki nauki” związane było z działalnością naukową Katedry Logiki Wydziału Filozoficzno-Historycznego UAM, w której od początku lat 60. XX wieku zaczęto rozwijać program badań „logiki nauki” inspirowany ideami filozoficzno-metodologicznymi K. Ajdukiewicza i K. R. Poppera. Z czasem wypracowano naturalistyczny i antypozytywistyczny metodologiczny model humanistyki uwzględniający specyfikę poznania i wyjaśniania humanistycznego w koncepcji interpretacji humanistycznej. Znamionuje on pierwszy, określany często jako „czysto metodologiczny” okres badań poznańskiej szkoły metodologicznej. Drugi wyznacza instytucjonalnie powstanie Instytutu Filozofii na UAM w 1969 roku i w jego ramach Zakładu Logiki i Metodologii Nauk, a naukowo „marksistowski zwrot” w uprawianiu metodologii badań humanistycznych (1970-1974), po czym ujawniające się w tym okresie rozbieżności stanowisk w kwestii „metody marksistowskiej” doprowadziły do „rozpadu” względnie jednolitej teoretycznie poznańskiej szkoły metodologicznej i w konsekwencji do uformowania się odrębnych nurtów i ugrupowań badawczych, ale kontynuujących podstawowe wzory analizy metodologicznej szkoły poznańskiej interesujących je problemów naukoznawczych (epistemologia historyczna, idealizacyjna teoria nauki, metodologia nauk przyrodniczych). W środowisku akademickich humanistów za kryterium merytorycznej przynależności tekstów do metodologicznej szkoły poznańskiej uchodzi używanie w nich, charakterystycznych dla analiz szkoły poznańskiej, takich kategorii poznawczych, jak: założenie o racjonalności, interpretacja humanistyczna, idealizacja, rekonstrukcja logiczna, wyjaśnianie funkcjonalno-genetyczne, które weszły do obiegu naukowego i identyfikowane są ze szkołą poznańską. Do niej przede wszystkim przypisuje się dzisiaj badaczy odwołujących się do rozwijanej od połowy lat 70. XX wieku przez J. Kmitę epistemologii historycznej (teoretycznej historii nauki) lub do opracowanej przez niego społeczno-regulacyjnej teorii kultury znamionującej „poznańską szkołę kulturoznawczą”.
O Autorze
Jan Grad – etnograf, kulturoznawca, doktorat i habilitacja z nauk humanistycznych w zakresie filozofii, profesor UAM. Kierownik Pracowni Badań nad Uczestnictwem w Kulturze Instytutu Kulturoznawstwa UAM, dziekan Wydziału Nauk Społecznych w latach 2002-2008), prodziekan w kadencji 1999-2002, wicedyrektor Instytutu Kulturoznawstwa (1993-1999). Zainteresowania naukowe: teoria i metodologia badań nad kulturą, uczestnictwo w kulturze, obyczaj, zabawa jako zjawisko kulturowe, kultura tradycyjna. W badaniach i analizach kulturoznawczych wykorzystuje założenia teoretyczne i aparat pojęciowy poznańskiej szkoły metodologicznej. Autor 180 publikacji: rozpraw naukowych i popularnonaukowych oraz monografii: Obyczaj a moralność. Próba metodologicznego uporządkowania badań dotychczasowych; Badania uczestnictwa w kulturze artystycznej w polskiej socjologii kultury. Analiza metodologiczno-teoretyczna; Z ludowych tradycji Grodziska. Obrzędy doroczne i rodzinne. Współautor (wraz z U. Kaczmarek) skryptu akademickiego Organizacja i upowszechnianie kultury w Polsce. Zmiany modelu.
