4 października 2023 r. o godz. 18.00 w Centrum Kultury Zamek w Poznaniu, na Scenie Nowej, odbędzie się wykład pt. „Fascynujący proces poznawania struktury i ewolucji wszechświata”, organizowany w ramach cyklu „Uniwersyteckie Wykłady na Zamku”. Wykład wygłosi prof. dr hab. Zbigniew Jacyna-Onyszkiewicz. Wstęp wolny.
Jeszcze na początku XX wieku uważano, że cały wszechświat to tylko jeden gigantyczny układ gwiezdny, zwany Drogą Mleczną, który zawiera około 400 miliardów gwiazd. Sądzono, że ten ogromny układ gwiezdny to materialna wyspa istniejąca w bezkresnej i pustej przestrzeni o geometrii euklidesowej (takiej, jaką znamy ze szkoły). W świetle dokonanych w XX wieku obserwacji astronomicznych taki prosty model wszechświata okazał się jednak nieprawdziwy.
Za narodziny kosmologii jako nauki przyjmuje się rok 1917, kiedy Albert Einstein zastosował do opisu wszechświata jako całości ogólną teorię względności, będącą współczesną teorią grawitacji. W dużym skrócie można powiedzieć, że w ogólnej teorii względności materia mówi czasoprzestrzeni, jak się ma zakrzywić, a zakrzywiona czasoprzestrzeń mówi materii, jak się ma poruszać.
Założenia przyjęte przez Einsteina prowadzą do wniosku, że przestrzeń wszechświata musi być zamknięta (mieć skończoną objętość) i nie może mieć brzegu jak powierzchnia sfery (podobnie jak powierzchnia kuli ziemskiej nie ma brzegu, lecz skończone pole powierzchni).
Na wykładzie poznamy fascynujący proces odkrywania tajemnic wszechświata w XXI wieku, takich jak np. natura ciemnej materii i ciemnej energii, przyspieszona ekspansja przestrzeni wszechświata, gigantyczne czarne dziury, gwiazdy złotonośne, gwiazdy neutronowe, gwiazdy supernowe czy fale grawitacyjne.
O wykładowcy
prof. dr hab. dr h. c. Zbigniew Jacyna-Onyszkiewicz – absolwent fizyki teoretycznej na UAM (1967). Autor ponad 150 artykułów naukowych i 13 książek oraz 17 rozdziałów w książkach z zakresu fizyki teoretycznej modeli spinowych, równowagowej i nierównowagowej termodynamiki kwantowej, fundamentalnych problemów fizyki kwantowej i kosmologii kwantowej oraz ich interpretacji. Autor ponad 100 innych publikacji. Był kierownikiem Zakładu Teorii Magnetyzmu (1991‒2001) i Zakładu Fizyki Kwantowej (2001‒2012), wicedyrektorem Instytutu Fizyki (1987‒1993) i prodziekanem Wydziału Fizyki UAM (1993‒1999). Obecnie profesor senior Wydziału Fizyki UAM. Otrzymał m.in. doktorat honoris causa Bałtyckiego Federalnego Uniwersytetu im. Immanuela Kanta w Królewcu (1995).
Na zaproszenie papieża Jana Pawła II i w Jego obecności wygłosił w latach 1993‒2003 pięciokrotnie referaty na Interdyscyplinarnych Seminariach w Castel Gandolfo. Radny Sejmiku Wielkopolskiego (2002‒2004), poseł na Sejm IV kadencji, delegat do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy.
Uniwersyteckie Wykłady na Zamku to cykliczne, otwarte spotkania przeznaczone dla wszystkich zainteresowanych osób. Wykłady organizują wspólnie: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Fundacja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Centrum Kultury ZAMEK, Muzeum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
