Nowe światło na sposób życia ludzi tworzących dawne społeczności oraz ich rozprzestrzenianie się rzuciły badania naukowczyń z UAM. W najnowszym numerze Science ukazały się trzy powiązane ze sobą tematycznie artykuły, których współautorami są prof. UAM dr hab. Marta Krenz-Niedbała oraz dr Sylwia Łukasik z Wydziału Biologii UAM.
– Nowe informacje, uzyskane dzięki udziałowi naukowców z całego świata, dotyczą kierunków migracji ludności, powstawania dawnych społeczności w regionie południowego łuku, rozprzestrzeniania się języków indoeuropejskich i wzorców krzyżowania się ludności w czasach od kilku tysięcy lat temu aż do średniowiecza – mówi prof. UAM dr hab. Marta Krenz-Niedbała. – Bardzo ważnym osiągnięciem zespołu jest dostarczenie dowodów na pochodzenie języków indoeuropejskich. Badania pokazały, że wszystkie używane obecnie języki indoeuropejskie można wywieść od stepowych pasterzy kultury grobów jamowych, pochodzących od łowców-zbieraczy z Kaukazu i ze Wschodu, którzy ok. 5 tysięcy lat temu zainicjowali łańcuch migracji poprzez Eurazję, łącząc Europę na zachodzie z Chinami i Indiami na wschodzie. Ich ekspansja na południe obejmowała Bałkany i Grecję, a na wschodzie poprzez Kaukaz dotarli do Armenii. Podczas tych wędrówek potomkowie stepowych migrantów krzyżowali się z lokalnymi populacjami, a szczególnie duży ich wpływ jest widoczny w południowo-wschodniej Europie, gdzie zamieszkują ludzie genetycznie tożsami z ludnością stepową – dodaje dr Sylwia Łukasik.
Opublikowane prace dostarczają danych o całych genomach 727 starożytnych osobników, pochodzących z regionu tzw. południowego łuku (ang. Southern Arc), rozciągającego się od Kaukazu i Lewantu, poprzez Anatolię i region Morza Egejskiego po Bałkany, stanowiącego pomost łączący Europę i Azję. Wyniki badań międzynarodowego zespołu naukowców pozwoliły na uzupełnienie dotychczas istniejących znaczących luk w zapisie paleogenetycznym ludności eurazjatyckiej, ukazując w systematyczny i wielkoskalowy sposób interakcje biologiczne i migracje populacji ludzkich w badanym regionie w okresie od początków rolnictwa aż do późnego średniowiecza.
Do udziału w tym przedsięwzięciu naukowczynie z UAM zostały zaproszone przez kierownika projektu, ponieważ od wielu lat prowadzą badania materiałów kostnych należących do różnych grup kulturowych w południowo-wschodniej Europie. Ich rola w tych badaniach polegała na przeprowadzeniu analiz antropologicznych osobników ze stanowisk archeologicznych zlokalizowanych w Mołdawii. Oprócz tego uczestniczyły także w przygotowywaniu manuskryptów
Badania zostały przeprowadzone pod kierunkiem prof. Rona Pinhasi z Uniwersytetu Wiedeńskiego, prof. Songül Alpaslan-Roodenberg z Uniwersytetu Wiedeńskiego i Uniwersytetu Harvarda, a także dr. Iosifa Lazaridisa i prof. Davida Reicha z Uniwersytetu Harvarda.
Pełne wersje artykułów:
The genetic history of the Southern Arc: A bridge between West Asia and Europe. Science 377, eabm4247 (2022). DOI: 10.1126/science.abm4247
A genetic probe into the ancient and medieval history of Southern Europe and West Asia. Science 377, 940–951 (2022). DOI: 10.1126/science.abq0755
Ancient DNA from Mesopotamia suggests distinct pre-pottery and pottery Neolithic migrations into Anatolia. Science 377, 982–987 (2022). DOI: 10.1126/science.abq0762
