Czy w Polsce występuje zjawisko białych nocy? O ich obserwacji słyszymy coraz częściej. W Wielkopolsce terminy te przypadają od dzisiaj, czyli 18 maja do 25 lipca. Czym są białe noce i czy to możliwe, abyśmy choć przez chwilę poczuli się jak mieszkańcy Helsinek, bądź Petersburga? Odpowiedzi na te pytania przygotowała dr Halina Prętka-Ziomek z Instytut Obserwatorium Astronomiczne, Wydział Fizyki, UAM.
Białe noce to zjawisko, które występuje w okresie wiosenno-letnim na dużych szerokościach geograficznych.
- Podczas białych nocy Słońce chowa się pod horyzont bardzo płytko, zaledwie na kilka stopni, a na skutek rozpraszania światła w górnych warstwach atmosfery nie zapada wówczas całkowita ciemność. Zmierzch przechodzi bezpośrednio w świt, a świt w dzień, nie ma okresu prawdziwie głębokiej nocy. Na półkuli północnej białe noce cywilne, podczas których Słońce zapada pod horyzont nie więcej niż na 6 stopni, występują w miejscach powyżej 60-ego równoleżnika. Podczas takich nocy jest tak jasno, że będąc na zewnątrz budynków trudno zauważyć, iż Słońce już zaszło i dzień dobiegł końca, za to bez trudu możemy np. czytać gazetę - wyjaśnia dr Halina Prętka-Ziomek.
Dodaje, że aby zobaczyć białą noc, trzeba wybrać się na północ, powyżej linii Oslo-Helsinki. Na przykład do historycznej stolicy Wikingów, Trondheim w Norwegii, gdzie białe noce w sensie cywilnym trwają w tym roku od 24 maja do 20 lipca.
Czy białe noce da się zaobserwować w Polsce?
Występowanie tego zjawiska w Polsce wymaga szczegółowego opisu, bo sytuacja nie jest oczywista.
- W Polsce białe noce w sensie cywilnym nie występują. Jedynie na niewielkim obszarze w północnej części Polski, powyżej Gdyni, możemy zobaczyć tzw. białe noce żeglarskie (nawigacyjne). Słońce nie schodzi pod horyzont głębiej niż na 12 stopni, a niebo nad morzem jest wyraźnie rozświetlone. Na linii granicznej, która przebiega przez północną część Gdyni oraz Ustkę, biała noc żeglarska trwa tylko jedną noc przypadającą w letnie przesilenie 21 czerwca, ale już np. w Jastrzębiej Górze trwa od 13 do 29 czerwca. Słońce schodzi wówczas dość głęboko pod horyzont, sięgając prawie granicznych -12 stopni, więc jeśli chcemy podziwiać jaśniejsze białe noce nawigacyjne, gdy Słońce chowa się ledwie trochę głębiej niż na 6 stopni, musimy wybrać się na wycieczkę do Petersburga, Tallina lub Helsinek - informuje badaczka.
Wspomina jednak, że możemy obserwować w całym kraju tzw. białe noce astronomiczne. Nie są one tak widowiskowe i czasem nawet trudno się zorientować, że właśnie taką noc oglądamy.
- Podczas białej nocy astronomicznej Słońce chowa się na głębokość między 12 a 18 stopni pod horyzont. Na niebie możemy bez trudu dostrzec jasne gwiazdy, a na obszarach słabo zabudowanych i nieoświetlonych - również gwiazdy nieco słabsze. Nie zapada zupełna i ciemna noc astronomiczna, jednak w pobliżu miast i w miejscach rozświetlanych sztucznym światłem lamp najczęściej nie dostrzeżemy wielkiej różnicy. Terminy białych nocy przypadające w Polsce w 2020r.: Zakopane od 7 czerwca do 5 lipca, Poznań od 18 maja do 25 lipca, Gdynia od 10 maja do 2 sierpnia - dodaje dr Halina Prętka-Ziomek.
Kiedy zjawisko białej nocy występuje w okolicach podbiegunowych? Co wpływa na taką częstotliwość. Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w artykule na stronie "Życia Uniwersyteckiego" przygotowanym przez Jagodę Haloszkę.