Niebieskie przyrosty to część struktury anatomicznej drewna, która swój kolor zawdzięcza mieszaninie barwników safranina i astra blue. Zabarwione na niebiesko fragmenty próbki świadczą o tym, że rozwój rośliny został zaburzony, a ona sama doświadczyła stresu związanego z nagłym ochłodzeniem. Niebieskie przyrosty to również temat projektu, który będzie realizował dr Paweł Matulewski z Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych.
Doktor Paweł Matulewski jest dendrochronologiem oraz adiunktem zatrudnionym w Instytucie Geoekologii i Geoinformacji. Jego zainteresowania naukowe łączy królowa polskich lasów: sosna zwyczajna (Pinus sylvestris L.). Młody badacz poświęcił jej swoją pracę doktorską. Teraz będzie kontynuował badania w ramach projektu NCN Sonata „Niebieskie przyrosty w korzeniach i pniach sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) jako proxy ochłodzeń w borealnej i umiarkowanej strefie Europy (bROOT)”.
– W ubiegłym roku wrzesień był suchy i upalny – zaczyna naszą rozmowę Matulewski. – Rosnąca w pobliżu wydziału sosna nagle straciła kolor, w środku korony stała się całkowicie ruda. Prawdopodobnie był to stres związany z wysoką temperaturą i suszą, co dowodzi, że sosna w naszym klimacie coraz częściej nie radzi sobie najlepiej. W drodze do pracy wielokrotnie zastanawiałem się, czy uschnie. Na szczęście drzewo nadal stoi.
Pinus sylvestris stanowi 67% powierzchni polskich lasów. Rośnie wszędzie, od wydm przez bagna i torfowiska po tereny górskie. Dla jej rozwoju kluczowe są amplitudy temperatury powietrza. Sosna nie lubi ani nagłych skoków temperatury, ani suszy. Dotychczas gatunek ten miał w Polsce swoje optimum klimatyczne; dzisiaj naukowcy coraz częściej odnotowują, że to optimum przesuwa się ku północy – w efekcie sosna w Szwecji ma się znacznie lepiej niż w naszym kraju. W ramach projektu dr Matulewski planuje porównać rozwój sosny w Skandynawii i Polsce i ocenić, jak zmiany klimatu wpływają na jej kondycję. Celem jest również prześledzenie zmian klimatycznych i ekologicznych zapisanych w strukturze sosny, sięgających daleko w przeszłość. W pracy badacz skupi się na rekonstrukcji ekstremów klimatycznych, w tym nagłych ochłodzeń, zapisanych w formie niebieskich przyrostów. Do prac porównawczych posłużą próbki drewna pobrane z pni i korzeni sosny zwyczajnej, które zostaną poddane analizie z użyciem mieszaniny barwników, aby lepiej uwidocznić zmiany.
Czytaj dalej na Uniwersyteckie.pl: Na ratunek królowej polskich lasów. Dr Paweł Matulewski
fot. Władysław Gardasz