W Narodowym Centrum Promieniowania Synchrotronowego „Solaris” w Krakowie powstaje nowa linia pomiarowa SAXS do badań z użyciem małokątowego rozpraszania promieniowania rentgenowskiego. Autorem projektu tego przedsięwzięcia jest prof. Maciej Kozak z Wydziału Fizyki UAM. – To ewenement – tłumaczy profesor – jesteśmy pierwszą jednostką zewnętrzną, która zbuduje w NCPS własne laboratorium. Zapraszamy do lektury wywiadu przeprowadzonego z profesorem na łamach Życia Uniwersyteckiego.
Panie profesorze, do jakiego typu badań przeznaczona będzie nowa linia pomiarowa?
– Generalnie będą to badania strukturalne różnych materiałów, poczynając od białek poprzez układy lipidowe, kwasy nukleinowe, polimery po układy nieorganiczne, takie jak sita molekularne, katalizatory albo nanocząstki. Możliwe będą badania właściwie wszystkich układów, które są w obszarze zainteresowań inżynierii materiałowej i szeroko pojętej biologii strukturalnej i biofizyki.
A bardziej konkretnie?
– Pierwsze, co przychodzi mi do głowy w tym momencie, to choroby neurodegeneracyjne. Rozpraszanie promieniowania rentgenowskiego pozwoli nam zbadać charakterystykę mikrostruktur włókien amyloidowych czy struktury agregatów białkowych powstających w wyniku rozwoju tych chorób. Przy użyciu SAXS zbadamy też strukturę tak zwanych nośników leków, które bardzo często bazują na lipidach czy polimerach. Upewnimy się, czy jest to struktura, której potrzebujemy do zastosowań biomedycznych. Będziemy też mogli ocenić charakterystykę strukturalną wspomnianych wcześniej polimerów. Dzięki temu dowiemy się, czy materiał, który otrzymaliśmy w procesie syntezy, ma zakładane wcześniej właściwości.
Na czym polega wyjątkowość tej linii?
– Zacznijmy od tego, że w Polsce badania z wykorzystaniem małokątowego rozpraszania promieniowania rentgenowskiego są bardzo trudno dostępne. Tak się składa, że Wydział Fizyki ma ponad 20-letnią tradycję prowadzenia tego typu badań. W Zakładzie Fizyki Biomedycznej, którym mam przyjemność kierować, mamy wysokiej klasy sprzęt, niestety mimo swoich unikatowych parametrów w sposób wyraźny odbiega od możliwości, jakie stwarza wykorzystanie synchrotronu.
Wyjątkowość tego nowego systemu pomiarowego, i to chciałbym podkreślić, polega też na tym, że nasz uniwersytet jest pierwszą jednostką w Polsce, która będzie miała własną linię pomiarową w synchrotronie Solaris. To jest absolutny ewenement. Można powiedzieć, że przetarliśmy w ten sposób ścieżkę dla kolejnych zespołów; zobaczymy, na ile skutecznie.
Czytaj cały wywiad na Uniwersyteckie.pl: Prof. M. Kozak. UAM buduje swoją linię pomiarową