Dr Maciej Raś z Wydziału Psychologii i Kognitywistyki jest jednym z twórców badań, które zostały opublikowane w czasopiśmie z grupy Nature, a które w przyszłości mogą się przyczynić do walki z zaburzeniami praksji, czyli zdolności kory mózgowej do sterowania złożonymi czynnościami zamierzonymi.
Pokazaliście za pomocą neuroobrazowania, że to nie aktywność w obrębie dziobowej części lewego dolnego płacika ciemieniowego ma kluczowe znaczenie dla przekształcanie ruchów palców w prawidłowe ruchy mechaniczne złożonych narzędzi. Wy zwróciliście uwagę na szczególną rolę prawego... Jakie to może mieć znaczenie dla zdrowia ludzi?
To, co robimy w grupie prof. Grzegorza Króliczaka w Laboratorium Badania Działania i Poznania, to badania podstawowe. Praktyczne korzyści pojawiają się w długofalowej perspektywie i związane są z neurorehabilitacją. Głównie dotyczy ona zaburzeń praksji. Dzięki nowym odkryciom będzie można w przyszłości opracować skuteczniejsze techniki pomocy czy np. neuroprotezy.
Ile trwały badania i jaki był ich cel?
Badanie trwało kilka miesięcy. Zauważyliśmy, że większość badań skupia się na prostych narzędziach, w przypadku których ruch ich funkcjonalnych części odzwierciedla niejako ruchy ciała. Nas interesowały narzędzia, w których nie było to takie bezpośrednie. Przykładowo: zamykamy dłoń, a funkcjonalna końcówka narzędzia się otwiera. To interesujący wątek, ponieważ wcześniejsze badania skupiały się przede wszystkim na relatywnie prostych narzędziach, a wydaje się, że to właśnie łatwość posługiwania się narzędziami złożonymi wyróżnia nas w świecie przyrody. W badaniu uczestniczyło 40 osób z różnych uczelni Poznania. Naszym podstawowym celem było uchwycenie aktywności mózgu (mierzonej przy pomocy funkcjonalnego rezonansu magnetycznego fMRI) związanej z przetwarzaniem transformacji motoryczno-mechanicznych, czyli tego, co charakteryzuje posługiwanie się bardziej złożonymi narzędziami.
Owocem badań jest wspomniana na wstępie publikacja…
Tak. Przyglądając się aktywności mózgu i kinematykom ruchu, udało nam się zbadać, w jaki sposób mózg przeprowadza wspomniane już transformacje motoryczno-mechaniczne. Innymi słowy – ustaliliśmy, jakie obszary mózgu i w jakiej fazie przygotowywania i wykonania działań, kalibrują motoryczną i mechaniczną stronę działań z narzędziami. Warto podkreślić, że właśnie taka „umysłowa kalibracja” stanowi podstawę dla działań z narzędziami. Chociaż można było oczekiwać, że dla realizacji tego zadania kluczowa będzie rola dziobowej części lewego dolnego płacika ciemieniowego, będącego rdzeniem sieci reprezentującej praksje, wyniki pokazały, że w kodowanie transformacji motoryczno-mechanicznych zaangażowany jest (między innymi) jego prawopółkulowy odpowiednik. Co więcej, aktywność mózgu, związaną z tymi transformacjami, udało nam się zaobserwować w fazie chwytania narzędzi, co sugeruje, że fizyczny kontakt z obiektem ma dla transformacji motoryczno-mechanicznych niebagatelne znaczenie.
Rozmawiał Krzysztof Smura.