Zapraszamy na kolejne spotkanie Szkoły Nestorów Nauki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wykład pt. „Walki, oswobodzenie czy wyzwolenie – co zdarzyło się w Poznaniu w 1945 roku?” wygłosi prof. Zbigniew Pilarczyk z Wydziału Historii UAM.
Spotkanie odbędzie się 26 lutego 2025 r. o godz. 17.00 w Auli Lubrańskiego, ul. Wieniawskiego 1, Poznań. Wykład ma charakter otwarty i będzie również transmitowany online na kanale YouTube UAM (link do transmisji).
Autor o wykładzie
Od co najmniej kilkunastu lat wielu Poznaniaków zastanawia się nad tym, co tak naprawdę stało się 23 lutego 1945 roku. Problem polega na tym, że nie potrafimy zdecydować się, jak najkrócej i najtrafniej nazwać to wydarzenie. W czasach PRL-u nie było wątpliwości, bowiem począwszy od 1946 roku obchodzono kolejną rocznicę „wyzwolenia Poznania”. Obecnie najczęściej decydujemy się na termin „zakończenie walk w Poznaniu”. Wszystko dlatego, że trudno nam zgodzić się z terminem „wyzwolenie”, a tym bardziej „oswobodzenie”. W swym wykładzie nie zamierzam się jednak zagłębiać w semantykę tych określeń. Jako historyka wojskowości interesuje mnie, co działo się w Poznaniu od 22 stycznia do 23 lutego 1945 roku w sensie militarnym.
Zasadniczym jest pytanie o to, dlaczego Rosjanie, dysponując tak ogromną przewagą w ludziach i sprzęcie, potrzebowali miesiąca, by móc zameldować Stalinowi o zdobyciu Poznania. Co spowodowało, że niemiecka załoga twierdzy, będąca de facto przypadkowym zbiorem oddziałów, bez doświadczenia frontowego, potrafiła oprzeć się oddziałom Armii Czerwonej? Jaki udział w tych walkach miała dziewiętnastowieczna infrastruktura forteczna Poznania i samo miasto? Stosunek ludności polskiej pozostałej w Poznaniu do walczących stron to pytanie nie najważniejsze, ale oddające specyfikę miejsca i czasu. Ostatnim aktem walk w Poznaniu było zdobycie Cytadeli. Tutaj ważnym epizodem był udział Poznaniaków w jej zdobywaniu.
Co prawda upływający czas praktycznie zabrał możliwość skonfrontowania minionych wydarzeń z ich uczestnikami, ale na szczęście pozostały zapisy źródłowe i materiał wspomnieniowy. Dzisiaj nie ma już przeszkód, aby skorzystać tak ze źródeł radzieckich, jak i niemieckich. Pozostaje jednak pytanie, czy wszystko już wiemy.
O Autorze
Zbigniew Pilarczyk – historyk wojskowości. Emerytowany profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W latach 2006-2017 roku kierownik Zakładu Historii Wojskowej Instytutu Historii UAM. W latach 2002-2008 prodziekan Wydziału Historycznego UAM, w latach 2008-2016 prorektor UAM. Zainteresowania naukowe: historia fortyfikacji, historia historiografii wojskowej, historia harcerstwa. Wypromował 12 doktorów i 250 magistrów historii. Autor publikacji dotyczących historii fortyfikacji polskich ze specjalnym uwzględnieniem Poznania. Przewodniczący Rady Programowej Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości w Poznaniu, członek Rady Programowej Muzeum Harcerstwa w Warszawie. Redaktor naczelny serii „Poznańskie Zeszyty Fortyfikacyjne”. Popularyzator nauki. Instruktor Związku Harcerstwa Polskiego.
