XI DEBATA AKADEMICKA – NOWOCZESNY PATRIOTYZM

XI Debata Akademicka

„Patriotyzm” - gorący temat polityczny, nie tylko dlatego, że jesteśmy w trakcie kampanii wyborczej, ale dlatego, że 100 lat polskiej niepodległości skłania nas do refleksji o genezie i ewolucji tego pojęcia. Tym razem Debata Akademicka odbyła się w gronie historyków i ekonomistów.  Trzeba rozpocząć od historii i zastanowić się np. jakie były typy polskiego patriotyzmu i jak postępowała ewolucja tego pojęcia,  stwierdził,  rozpoczynając dyskusję dr hab. Krzysztof Podemski (UAM) moderator debaty.

Wszyscy paneliści zgodzili się, że geneza i ewolucja polskiego patriotyzmu musi być postrzegana przez pryzmat dwóch osób: Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego. Jednak  dyskutujący odmiennie  postrzegali rolę każdego z nich w  budowaniu tego pojęcia.

Dr hab. Paweł Śliwiński (Wydział Gospodarki Międzynarodowej – UEP) genezy patriotyzmu doszukiwał się w chrześcijańskim postrzeganiu rzeczywistości, a w szczególności w IV Przykazaniu – „Czcij ojca swego i matkę swoją”. Patriotyzm oznacza brak pogardy dla innych nacji oraz nienawiści do sąsiadów. Punktem wyjściowym jest zdefiniowanie pojęcia „naród”.

Do poglądów Dmowskiego i Piłsudskiego nawiązał prof. dr hab. Tomasz Jasiński (Wydział Historii – UAM). Jego zdaniem Roman Dmowski poszedł  w definiowaniu tego pojęcia zbyt daleko. Miłość do ojczyzny i dziedzictwa narodowego jest podstawowym wyznacznikiem patriotyzmu. - W miłości zaś musimy być tolerancyjni. Patriotyzm to także – a może przede wszystkim - edukacja oraz praca u podstaw – dodał.

Z kolei prof. dr hab. Anna Wolff-Powęska (Wydział Nauk Politycznych UAM) zwróciła uwagę, że jest to trudny temat, gdyż istnieje wiele patriotyzmów. Musimy pamiętać, że  wszyscy którzy wypowiadali się na ten temat w naszej historii, mieli jeden cel – niepodległość. Różnili się oni, gdy mówili o narzędziach i środkach osiągnięcia tego celu. - Po 1989 roku każdy ma prawo do zdefiniowania tego pojęcia. Jednak co czuje osoba, która mówi: „Kocham Polskę” i kogo ona kocha – pytała prof. Wolff-Powęska.

Dla dr. hab. Beaty Stępień (Wydział Gospodarki Międzynarodowej – UEP), patriotyzm stanowi wartość łącząca ludzi, niezależnie od wyznawanej ideologii oraz miejsca zamieszkiwania. Poczucie wspólnoty łączy wszystkie idee patriotyzmu. - Nie mam odwagi powiedzieć, kto jest większym, a kto mniejszym patriotą. Który naród jest lepszy, a który gorszy. Często czas odpowiada na tak postawione pytanie - mówiła.

Postawienie przez moderatora  drugiego pytania: czym jest nowoczesny patriotyzm, zrodziło wśród panelistów dylemat: nowoczesny patriotyzm czy współczesny patriotyzm.  W tej części  debaty w  wypowiedziach panelistów powracało określenie patriotyzm gospodarczy.

Zdaniem prof. Tomasza Jasińskiego współczesny patriotyzm musi zakładać istnienie suwerennych, ale rywalizujących ze sobą, gospodarek    - tyle, na ile pozwalają nam sąsiedzi, na tyle my im pozwalamy – mówił.  Współczesny patriotyzm to przekonanie, że własna armia jest lepsza niż sojusze, a edukacja nie może być sprowadzona tylko do strumienia pieniędzy płynących do szkół.

-  Nie można mówić o pełnej suwerenności gospodarczej państw-  przekonywała z kolei dr hab. Beata Stępień.  - Czy przedmiot wyprodukowany w Polsce, przez polskich pracowników, ale w fabryce należącej do zagranicznej firmy, jest polski? –pytała panelistka. Nie można popierać polskiej produkcji, tylko dlatego, że jest nasza. Taka postawa to prosta droga do kryzysu.

Prof. Anna Wolff-Powęska ujęła szerzej dylemat: patriotyzm współczesny czy nowoczesny. Przede wszystkim bez zapewniania odpowiedniego poziomu wiedzy  obywateli, trudno mówić o patriotyzmie. Trzeba pamiętać, że mamy do czynienia  z patriotyzmem krytycznym oraz patriotyzmem afirmacyjnym. Każdy chce być dumny z własnego państwa i narodu, ale bez krytycyzmu trudno będzie to osiągnąć.

- Powinniśmy mówić o nowoczesnym patriotyzmie – mówił dr hab. Paweł Śliwiński. Co zaś kryje się pod tym pojęciem? Nowoczesny patriotyzm to taki, który jest zgodny z duchem czasu, a miłość do własnej ojczyzny nie wyklucza szacunku dla innych narodów oraz państw.

Debata przekroczyła wyznaczony przez moderatora czas trwania. Czas debaty oraz zagadnienia poruszane w dyskusji i zakres stawianych pytań, utwierdziły wszystkich w przekonaniu, że postawiony problem jest ważny i budzi społeczne emocje. Emocje, które jednak nie przeszkadzają w spokojnej, ale merytorycznej debacie ludzi o zróżnicowanych poglądach.

Dr Krzysztof Gołata Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

15.10.2018


Zobacz galerię zdjęć z debaty